Бас (айрық)

Бас сөзі келесі мәндерге ие болуы мүмкін:

1. Бас — адам мен айуан денесінің көз, мұрын, ауыз, құлақ, ми орналасқан мүшесі.
2. Шөптің, ағаштың түрлі өсімдіктердің ең жоғары жағы, төбесі, ұшы.
3. Таудың, қырдың, мұнараның т.б. нәрселердің төбесі, биік жері, ең үсті. Тағы қараңыз: шың.
4. Өзеннің, бұлақтың басталған жері, жоғарғы жағы. Тағы қараңыз: бастау.
5. Таяқтың т.б. сондай нәрселердің жуандау, жұмырлау жағы.
6. Балтаның, пышақтың, шоттың т.б. саймандардың жүзі бар жағы (Ұзын сапты айбалтаның басы асыл құрыштан істеліпті).
7. Бір нәрсенің айналасы, қасы (Жалқауға от басы айшылық жер).
8. Кісінің жеке дара өзі, адам (Басы аманның малы түгел).
9. Сан мөлшерімен есептегендегі дана.
10. Атқаратын қызметі жағынан жоғары, басқару ісін жүргізуші (бас инженер, бас дәрігер, бас би).
11. Негізгі, ең үлкен (Азаттық қозғалыстың бас жауы).
12. Бір нәрсенің бастамасы, алғашқы кезі (Істің басы байлы болса, аяғы сайлы болар).
13. Бас — ер адамның ең төменгі дауысы.

Дереккөздер

1. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі. I том — Алматы, 1959.