Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Йод (латын. Iodum; I) — элементтердің периодтық жүйесінің тобындағы химиялық элемент. Галогендер тобына жатады, ат. м. 126,9; ат. н. 53; тығыздығы 4,93 г/см³; балқу t 113,6 °С; қайнау t 184,35 °С. Йодты 1811 ж. француз химигі Б.Куртуа ашқан. Табиғатта тұрақты бір изотопы бар (¹²⁷I), бос күйінде кездеспейді. Қара сұр түсті, күлгін жылтыр, өткір иісті. , , мұхит суы, мұнай кендеріндегі ілеспе суда, балдырларда кездеседі. Суда нашар, органикалық еріткіште (спирт, эфир, , хлороформ) жақсы ериді.
| |||||||||||||||
| Жай заттың сыртқы бейнесі | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| жылтыр металл сұр қатты, қара / күлгін сұйықтық, күлгін газ  | |||||||||||||||
| Атом қасиеті | |||||||||||||||
| Атауы, символ, нөмірі | Йод, 53 | ||||||||||||||
| Топ типі | |||||||||||||||
| Топ, период, блок | 17, 5, p | ||||||||||||||
| Атомдық масса () | |||||||||||||||
| Электрондық конфигурация | [Kr] 4d105s25p5 | ||||||||||||||
| Қабықшалар бойынша электрондар | 2, 8, 18, 18, 7 | ||||||||||||||
| Атом радиусы | 140 | ||||||||||||||
| Химиялық қасиеттері | |||||||||||||||
| 139±3 | |||||||||||||||
| 198 | |||||||||||||||
| (+7e) 50 (-1e) 220 | |||||||||||||||
| 2,66 (Полинг шкаласы) | |||||||||||||||
| +0,535 В | |||||||||||||||
| Тотығу дәрежелері | −1, +1, +3, +4, +5, +6, +7 | ||||||||||||||
| 1-ші: 1008.4 кДж/моль (эВ) | |||||||||||||||
| Жай заттың термодинамикалық қасиеттері | |||||||||||||||
| Термодинамикалық фаза | |||||||||||||||
| Тығыздық () | 4,93 г/см³ | ||||||||||||||
| Балқу температурасы | 113,5 °C | ||||||||||||||
| Қайнау температурасы | 184,35 °C | ||||||||||||||
| 15,52 (I—I) кДж/моль | |||||||||||||||
| Булану жылуы | 41,95 (I—I) кДж/моль | ||||||||||||||
| 54,44 Дж/(K·моль) | |||||||||||||||
| Молярлық көлем | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Жай заттың кристаллдық торы | |||||||||||||||
| Орторомбалық | |||||||||||||||
| a=7,18 b=4,71 c=9,81<ref> Å | |||||||||||||||
| c/a қатынас | - | ||||||||||||||
| Басқа да қасиеттері | |||||||||||||||
| (300 K) (0,45) Вт/(м·К) | |||||||||||||||
| 7553-56-2 | |||||||||||||||
Көптеген металдармен және сутекпен жоғары температурада әрекеттеседі. Сілтімен әрекеттесіп йодатты тұз түзеді, тотықтырғыш, тотықсыздандырғыш сипат көрсетеді. Йод мұнайдағы ілеспе судан хлормен, натрий нитратымен немесе қышқыл қатынасатын марганец қос тотығымен тотықтыру арқылы өндіреді.
Йод және оның қосылыстары медицинада, металл өндіруде (титан, циркон, гафний), фотосурет өңдейтін химиялық реактив жасауда, органикалық синтезде қолданылады. Адам организмінде Йодтың жетіспеушілігі ұлғаюына, бұғақ ауруына шалдықтырады.
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — химия бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
Автор: www.NiNa.Az
Жарияланған күні:
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, seks, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, порно, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, +18, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер, xxx, sex
Jod latyn Iodum I elementterdin periodtyk zhүjesinin tobyndagy himiyalyk element Galogender tobyna zhatady at m 126 9 at n 53 tygyzdygy 4 93 g sm balku t 113 6 S kajnau t 184 35 S Jodty 1811 zh francuz himigi B Kurtua ashkan Tabigatta turakty bir izotopy bar I bos kүjinde kezdespejdi Қara sur tүsti kүlgin zhyltyr otkir iisti muhit suy munaj kenderindegi ilespe suda baldyrlarda kezdesedi Suda nashar organikalyk eritkishte spirt efir hloroform zhaksy eridi 53 Tellur Iod KsenonBr I At Periodicheskaya sistema elementov53 IZhaj zattyn syrtky bejnesizhyltyr metall sur katty kara kүlgin sujyktyk kүlgin gazAtom kasietiAtauy simvol nomiriJod 53Top tipiGalogenderTop period blok17 5 pAtomdyk massa 126 90447 3 m a b g mol Elektrondyk konfiguraciya Kr 4d105s25p5Қabykshalar bojynsha elektrondar2 8 18 18 7Atom radiusy140Himiyalyk kasietteri139 3198 7e 50 1e 2202 66 Poling shkalasy 0 535 VTotygu dәrezheleri 1 1 3 4 5 6 71 shi 1008 4 kDzh mol eV 2 shi 1845 9 kDzh mol eV 3 shi 3180 kDzh mol eV Zhaj zattyn termodinamikalyk kasietteriTermodinamikalyk fazaҚatty deneTygyzdyk 4 93 g sm Balku temperaturasy113 5 CҚajnau temperaturasy184 35 C15 52 I I kDzh molBulanu zhyluy41 95 I I kDzh mol54 44 Dzh K mol Molyarlyk kolem25 7 sm molkysymy P Pa 1 10 100 1000 10 000 100 000T K 260 282 309 342 381 457Zhaj zattyn kristalldyk toryOrtorombalyka 7 18 b 4 71 c 9 81 lt ref gt Ac a katynas Baska da kasietteri 300 K 0 45 Vt m K 7553 56 2Jod I Koptegen metaldarmen zhәne sutekpen zhogary temperaturada әrekettesedi Siltimen әrekettesip jodatty tuz tүzedi totyktyrgysh totyksyzdandyrgysh sipat korsetedi Jod munajdagy ilespe sudan hlormen natrij nitratymen nemese kyshkyl katynasatyn marganec kos totygymen totyktyru arkyly ondiredi Jod zhәne onyn kosylystary medicinada metall ondirude titan cirkon gafnij fotosuret ondejtin himiyalyk reaktiv zhasauda organikalyk sintezde koldanylady Adam organizminde Jodtyn zhetispeushiligi ulgayuyna bugak auruyna shaldyktyrady Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul himiya bojynsha makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz