Мао Цзэдун Мау Зыдоң айтылуы ақп қыт 毛泽东 дәстүрлі қытайша 毛澤東 Пінин Máo Zédōng 26 желтоқсан 1893 жыл Шаушан Хунан Цинь и

Мао Цзэдун (Мау Зыдоң, айтылуы (ақп.) (қыт. 毛泽东; дәстүрлі қытайша: 毛澤東; Пінин: Máo Zédōng; 26 желтоқсан 1893 жыл, Шаушан, Хунан, Цинь империясы — 9 қыркүйек 1976 жыл, Бейжің, Қытай Халық Республикасы) — қытай әскери және саяси қайраткері, Қытай Халық Республикасының негізін салушысы, маоизм ілімін қалыптастырушы идеолог.

Мау Зыдоң
毛澤東
毛泽东

Мао, шам. 1954 жыл

Лауазымы

Ту

Қытай КП ОК Бас хатшысы

Ту

20 наурыз 1943 — 9 қыркүйек 1976

Ізашары

лауазымы құрылды

Ізбасары

Ту

Қытай Халық Республикасының төрағасы

Ту

27 қыркүйек 1954 — 27 сәуір 1959

Ізашары

лауазымы құрылды

Ізбасары

Өмірбаяны

Партиясы

Қытай Коммунистік партиясы

Діні

атеист

Дүниеге келуі

26 желтоқсан 1893
Шаошань, Хунань, Цинь империясы

Қайтыс болуы

9 қыркүйек 1976 (82 жас)
Бейжің, ҚХР

Мау Зыдоң Ортаққорда

Оның бастауымен Қытай Коммунистік партиясы (ҚКП) басшысы кезінде Гоминдаң (国民党) партиясының үстінен жеңіске жетті. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғаннан бастап 1976 жылы өмірінің соңына дейін Республиканың жоғарғы билеушісі болды.

Кезінде дүниежүзілік саясаттағы ең маңызды тұлғалардың бірі болып есептелген ол, Мао қазір де, қайтыс болғанынан кейін отыз жылдан астам уақыт өтсе де талас-тартыстар туғызатын тұлға. Қытайдың өзінде ол қазірге дейін ұлы төңкерісші, Чан Кайшиді жеңген дарынды қолбасшы және жүргізген саясаты арқылы Қытайды қуатты мемлекеттер қатарына қосқан кемеңгер саясатшы ретінде құрметтеледі. Сонымен бірге Қытайдың өзіндегі және шетелдегі сыншылар Маоның әлеуметтік-саяси жоспарларының кейбіреулерінің, мысалы және Мәдениет төңкерісі сияқтылардың Қытайдың мәдениеті, экономикасы, сыртқы қарым-қатынастарына келтірген зияны үшін және бейбітшілік кездің өзінде миллиондаған адам шығынына алып келгені үшін айыптайды.

Мао Цзэдун ақын және ретінде де белгілі.

Балалық және жастық шағы

Мау Зыдоң 1893 жылғы 26 желтоқсанда Хунан өлкесінің Сяңтан аймағындағы (湘潭縣) Шаушан ауылында біршама әлді шаруа отбасында дүниеге келген. Оның ата-бабалары Һунанға заманында өлкесінен қоныс аударып, сонда шаруалар ретінде тұрақтап қалған болатын. Оның әкесінің аты — Мау Женшең, ол шаруа болатын. Оның анасы — Уен Чимей будда дінін қатты ұстанатын кісі болған. Отбасы ауқатты отбасы болғандықтан, оның әкесі оны мектепке және келесі басқыш мектебіне жіберуге жағдайы көтерді.

1911 жылғы төңкерістің кезінде Мау Һунан өлкесінің төңкерісшілердің жағында соғысқан қосынына қатардағы жауынгер болып қабылданды. Циң дәулеті тақтан түсірілгеннен кейін Мау әскерді тастап, оқуын жалғастырды.

1918 жылы Һунанның өлкелік бірінші мектебін бітіргеннен кейін 1919 жылдың кезінде Мау өзінің мектеп ұстазы және болашақ қайын атасы бірге Бейжіңге сапар шекті.

Профессор Яң ұстаздық қызмет атқаратын. Яңның қолдауымен Мау университеттің кітапханасына кітапханашы болып орналасты, онда ол танысып, оның қол астында жұмыс істей бастады. Мау Бейжің университетіне жарым-жартылай уақыт оқитын студент ретінде түсіп, , , секілді атақты ғалымдардан лекция тыңдап, семинарларына қатысты. Бейжіңде жүрген кезінде ол барынша көп кітап оқуға күш салып, коммунизм ілімімен танысты. Сол кездері ол өзімен бірге оқитын үйленді, ол профессор Яңның қызы болатын. Маудың өзі бұл некені ешқашан мойындаған емес. 1930 жылғы қазан айында Гоминдаң Яң Кайхуейді ұлымен бірге қолға түсірді. Жасы 8-дегі Анійңді олар туыстарына жіберіп, оның анасы Яң Кайхуейді өлтірді.

Бұл кезде Мау деген өлкесінде туған 17 жасар қызбен бірге тұрып жүрген болатын.

Мау Францияға оқуғабару туралы ұсынысты қабылдамады, себебі оның ойынша Қытайдың алдында тұрған қиындықтарды тек Қытайдың ішінде жүріп қана шешуге болатын еді. Өз замандастарынан бір айырмашылығы, Мау тағы Қытайдың басым бөлігін құрайтын шаруа қауымын зерттеуге зор көңіл бөле бастады.

1921 жылғы 23 шілдеде 27 жасар Мау Шаңхайда өткен Қытай Коммунистік партиясының ұлттық съезінің бірінші отырысына қатысты. Екі жылдан кейін үшінші съездің кезінде партияның Орталық комитетінің бес комиссарының бірі болып сайланды. Сол 1923 жылдың аяқ жағында Мау ҚКП Орталық комитетінің және Гоминдаң Орталық комитетінің тапсыруымен Хунанда Гоминдаң партиясының жергілікті ұйымын ұйымдастыру үшін Хунанға қайта оралды. 1924 жылы ол Гоминдаңның бірінші ұлттық конференциясына делегат болып барып, сонда Орталық комитеттің балама атқарушысы болып сайланды. 1924 жылы ол Гоминдаңның Шаңхай ұйымының атқарушысы және ұйымдастыру бөлімінің хатшысы болып таңайындалды.

Біраз уақыт бойы Мау ҚКП төңкеріс үшін маңызды қала деп қарастырған Шаңхайда қала берді. Бірақ ол қалада кәсіподақ ұйымдарын құру жағынан коммунистік партияның алдында қиындықтар пайда болды. Оның үстіне өзінің ұлтшыл одақтасы Гоминдаң партиясымен қарым-қатынастары да оңтайлы болып қалыптаса қоймады. Коммунистік партияның қаржысы да азайып, төңкерістен көңілі қалған Мау Шаошанға қайтып кетті. Бірақ 1925 жылғы Шаңһай мен Гауңжоудағы толқулардан кейін Маудың революцияға деген қызығуы қайтадан жандана бастады. Ол қайтадан саяси күреспен айналыса бастауды ұйғарып, Гоминдаң партиясының негізі болып табылатын Гуаңдоңға барып, Гоминдаңның екінші съезіне дайындық жұмыстарына қатыса бастады. 1925 жылдың қазан айында Мау Гоминдаңның насихат бөлімінің уақытша директоры болып тағайындалды.

1927 жылдың бас кезінде Мау Хунанға қайтып оралып, сонда коммунистік партия ұйымдастырған төтенше жиналысқа қатысып, нәтижесінде орын алған шаруа көтерілістері туралы егжей-тегжейлі баяндама жасады. Бұл баяндама Маудың революцияшыл теорияларының іс жүзінде сәтті орындалғанының бірінші көрінісі болды..

Жазбалары және хұснихат өнеріндегі жетістіктері

On Practice (《实践论》); 1937
On Contradiction (《矛盾论》); 1937
On Protracted War (《论持久战》); 1938
In Memory of Norman Bethune (《纪念白求恩》); 1939
On New Democracy (《新民主主义论》); 1940
Talks at the Yan'an Forum on Literature and Art (《在延安文艺座谈会上的讲话》); 1942
Serve the People (《为人民服务》); 1944
On the Correct Handling of the Contradictions Among the People (《正确处理人民内部矛盾问题》); 1957
The Foolish Old Man Who Removed the Mountains (《愚公移山》); 1957

Мау Зыдоң, 1931 жыл
Мау Зыдоң 1938 жылы «Ұзаққа созылатын соғыс туралы» еңбегін жазу үстінде
Қытайдың пошта маркасында бейнеленген Сталин мен Мау
Мау және АҚШ Мемлекеттік хатшысы кездесуі, Бейжің, 1972 жыл
Мау Зыдоңның Тянанмен қақпасындағы суреті
Маудың шығармасы: «Қытай Халық Республикасы: барлық ұлттар бірігеді!»

Дереккөздер

Mao Zedong (English) (HTML). The Oxford Companion to Politics of the World. Тексерілді, 31 шілде 2007.
Source List and Detailed Death Tolls for the Twentieth Century Hemoclysm. Historical Atlas of the Twentieth Century. Тексерілді, 27 ақпан 2007.
Feigon Lee Mao: A Reinterpretation — Chicago: Ivan R. Dee, 2002. — P. 17. — ISBN 1566635225.
毛泽东生平大事(1893-1976) (Мау Зыдоң өмірінің басты оқиғаларының уақытнамасы (1893-1976), «Күнделікті халық газеті».
'Һунандағы шаруа қозғалысын зерттеу туралы баяндама' Мау Зыдоң 1927 Мұрағатталған 5 қаңтардың 2009 жылы.

Сыртқы сілтемелер

бұған қатысты дәйексөз жиынтығы бар:

Мау Зыдоң

Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Мау Зыдоң

Саяси қызметтері
Ізашары: (as Secretary General)	1943 – 1976	Ізбасары:
Ізашары: Office created	Chairman of the of the CCP 1949 – 1976	Ізбасары:
Ізашары: none	Chairman of the 1949—1954	Ізбасары:
Ізашары: Office created	1949 – 1954	Ізбасары: himself (as Chairman of the People's Republic of China)
Ізашары: himself (as Chairman of the Central People's Government)	1954 – 1959	Ізбасары:
Партиялық қызметтері
Ізашары:	President of the 1942 – 1947	Ізбасары:

[1] Mao Zedong (English) (HTML). The Oxford Companion to Politics of the World. Тексерілді, 31 шілде 2007.

[maostats-2] Source List and Detailed Death Tolls for the Twentieth Century Hemoclysm. Historical Atlas of the Twentieth Century. Тексерілді, 27 ақпан 2007.

[3] Feigon Lee Mao: A Reinterpretation — Chicago: Ivan R. Dee, 2002. — P. 17. — ISBN 1566635225.

[chronology-4] 毛泽东生平大事(1893-1976) (Мау Зыдоң өмірінің басты оқиғаларының уақытнамасы (1893-1976), «Күнделікті халық газеті».

[peasant-5] 'Һунандағы шаруа қозғалысын зерттеу туралы баяндама' Мау Зыдоң 1927 Мұрағатталған 5 қаңтардың 2009 жылы.