Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Отарлау саясаты - [лат. colonia - қоныстану] - жергілікті халықты тұралатып, қанаумен жүргізілетін, күшті державаның артта қалған ел мен халыққа аумақтық бақылау орнату саясаты әрі іс-әрекеті. Батыс еуропалық отарлау саясаты өзінің қалыптасу кезеңінде әлемдік экономиканың аса күшті даму тетігіне айналды, өйткені, отар елдер метрополияларда капиталдың жинақталуына және олардың тауарларын өткізуге қолайлы нарық туғызды. Сауданың бұрын-соңды болмаған кеңеюі нәтижесінде әлемдік нарық қалыптасты, ал, экономиканың қыз-қыз қайнауы Жерорта теңізінен ойысты. Көптеген еуропалық портты қалалар (Лиссабон, Севилья, Лондон және т.б.) сауданың күшті орталықтарына айналды. Еуропаның аса бай қаласы Антверпен болды, онда сауданың толық еркіндігі тәртібінің арқасында ірі көлемдегі халықаралық сауда және несие шаралары жүргізілді. Сауданың дамуы жеке банктермен қатар Бүкіл Еуропада кеңінен таралған қоғамдық банктердің құрылуына қолайлы жағдай туғызды. ХIХ-XX ғғ. басында әлемнің аумақтық бөлінісінен кейін әлемдік отарлық жүйе - ең алдымен Африка, Оңтүстік- Шығыс Азияның отар, тәуелді елдеріне әлемдік державалардың үстемдік жүйесі қалыптасты. Негізгі отарлаушы елдер Ұлыбритания, Испания, Франция, Ресей, Германия, АҚШ, Бельгия, Италия, Жапония болды.
- АҚШ
- Германия
- Италия
- Франция
Бұл елдердің жиынтық отарлық иеліктері XX ғ. басында Жердің жартысынан көп бөлігіне (72 млн ш. шақырым), планета халқының үштен бір бөлігіне (560 млн адам) жүргізілді.
Ұлыбритания әлемнің аса ірі отарлық державасы бола тұра, Үндістанға, Африкаға, Америкаға, Австралияға және Жаңа Зеландияға үстемдік етті.
АҚШ - [[Кариб бассейні]]нде, Тынық мұхитында, Орталық Америкада және Қиыр Шығыста билік құрды.
Француз экспансиясы Африка мен Үндіқытайға жүрді;
Германия Африкада отарларға ие болды;
Жапония - Маньчжурияны, Кореяны, Қытайды және Оңтүстік-Шығыс Азияны отарлады.
Ресей Қиыр және Таяу Шығыста, Орталық Азияда өз ықпалын жүргізді. II дүниежүзілік соғыстан кейін отар елдерде ұлт-азаттық қозғалыстардың өршуі нәтижесінде әлемдік отарлық жүйе қирады.
Дереккөздер
- Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
Автор: www.NiNa.Az
Жарияланған күні:
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, seks, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, порно, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, +18, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер, xxx, sex
Otarlau sayasaty lat colonia konystanu zhergilikti halykty turalatyp kanaumen zhүrgiziletin kүshti derzhavanyn artta kalgan el men halykka aumaktyk bakylau ornatu sayasaty әri is әreketi Batys europalyk otarlau sayasaty ozinin kalyptasu kezeninde әlemdik ekonomikanyn asa kүshti damu tetigine ajnaldy ojtkeni otar elder metropoliyalarda kapitaldyn zhinaktaluyna zhәne olardyn tauarlaryn otkizuge kolajly naryk tugyzdy Saudanyn buryn sondy bolmagan keneyui nәtizhesinde әlemdik naryk kalyptasty al ekonomikanyn kyz kyz kajnauy Zherorta tenizinen ojysty Koptegen europalyk portty kalalar Lissabon Sevilya London zhәne t b saudanyn kүshti ortalyktaryna ajnaldy Europanyn asa baj kalasy Antverpen boldy onda saudanyn tolyk erkindigi tәrtibinin arkasynda iri kolemdegi halykaralyk sauda zhәne nesie sharalary zhүrgizildi Saudanyn damuy zheke banktermen katar Bүkil Europada keninen taralgan kogamdyk bankterdin kuryluyna kolajly zhagdaj tugyzdy HIH XX gg basynda әlemnin aumaktyk bolinisinen kejin әlemdik otarlyk zhүje en aldymen Afrika Ontүstik Shygys Aziyanyn otar tәueldi elderine әlemdik derzhavalardyn үstemdik zhүjesi kalyptasty Negizgi otarlaushy elder Ұlybritaniya Ispaniya Franciya Resej Germaniya AҚSh Belgiya Italiya Zhaponiya boldy AҚSh Germaniya Italiya Franciya Bul elderdin zhiyntyk otarlyk ielikteri XX g basynda Zherdin zhartysynan kop boligine 72 mln sh shakyrym planeta halkynyn үshten bir boligine 560 mln adam zhүrgizildi Ұlybritaniya әlemnin asa iri otarlyk derzhavasy bola tura Үndistanga Afrikaga Amerikaga Avstraliyaga zhәne Zhana Zelandiyaga үstemdik etti AҚSh Karib bassejni nde Tynyk muhitynda Ortalyk Amerikada zhәne Қiyr Shygysta bilik kurdy Francuz ekspansiyasy Afrika men Үndikytajga zhүrdi Germaniya Afrikada otarlarga ie boldy Zhaponiya Manchzhuriyany Koreyany Қytajdy zhәne Ontүstik Shygys Aziyany otarlady Resej Қiyr zhәne Tayau Shygysta Ortalyk Aziyada oz ykpalyn zhүrgizdi II dүniezhүzilik sogystan kejin otar elderde ult azattyk kozgalystardyn orshui nәtizhesinde әlemdik otarlyk zhүje kirady DerekkozderSayasi tүsindirme sozdik Almaty 2007 ISBN 9965 32 491 3Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet