Циркон парс zar алтын gun түс силикаттар класына жататын минерал ZirconZircon crystal from 2 2 cm Негізгі мәліметтерСана

Циркон (парс. zar — алтын, gun — түс) — силикаттар класына жататын минерал.

Zircon
Zircon crystal from , (2×2 cm)
Негізгі мәліметтер
Санаты	Минерал
Химиялық формуласы	ZrSiO₄
	Tetragonal 4/m 2/m 2/m
Ұяшықтары	a = 6.607(1) , c = 5.982(1) Å; Z=4
Қасиеттері
Түсі	Reddish brown, yellow, green, blue, gray, colorless; in thin section, colorless to pale brown
Пішіні	tabular to prismatic crystals, irregular grains, massive
Сингониясы	Ditetragonal Dipyramidal 4/m 2/m 2/m
	On {101}
Бөлектік	indistinct, on {110} and {111}
Омырылым	Conchoidal to uneven
Беріктігі	Brittle
Қаттылығы Моос шкаласымен	7.5
	White
Мөлдірлік	Transparent to opaque
Үлес салмақ	4.6–4.7
Оптикалық сипаты	Uniaxial (+)
Сыну көрсеткіші	n_ω = 1.925-1.961 n_ε = 1.980-2.015, 1.75 when metamict
	δ = 0.047–0.055
Плеохроизм	Weak
	Infusible
Ерігіштігі	Insoluble
Басқа сипаттамалары	and , may form
Дереккөздер

Химия формуласы:

Zr2 [SіO],

Құрамы (%):

ZrO — 67,1, SіO2 — 32,9,

Қоспалары:

Hf,
Y
Pb,
Nb,
U,
Th.

Физикалық қасиеттер

Тетрагондық сингонияда кристалданады, жеке кристалдары төрт қырлы бипирамидалық призма, минералдық агрегаттары сеппе түріндегі түйірлі, колломорфты масса болады. [SіO4]4 мен Zr4+ төрттік ретті ось бойынша кезектесе орналасады, Zr4+ оттектің 8 ионы қоршаған. Цирконның түсі әр түрлі реңді қоңыр, қызыл сары, сары, сұрғылт, алқызыл, қызыл, жасыл. Ультракүлгін, катод сәулелерінен сарғылт, сары жарық шығарады, алмастай, шыныдай жылтыр; қатт. Моос шкаласы бойынша 7 — 8, тығызд. 4,0 — 5,1 г/см3, балқу температурасы t 2600°C, радиоактивтік қасиеті бар, метамиктік күйге ауысады. Қышқыл, сілтілі тау жыныстары мен олардың пегматиттерінде, альбиттерде, карбонатиттерде, шөгінді, метаморфтық тау жыныстарында, қорымдарда кездеседі.

Табу тұрған жері

Норвегия,
Бразилия,
АҚШ,
Шри-Ланка,
Мадагаскар),
Ресейдің (, Орал),
Қазақстанның титанды-цирконды қорымдарынан табылды.

Қолданыс

Циркон эмаль, керамика, фарфор, отқа төзімді кірпіш пен шыны өндірісінде, цирконий мен цирконийдің қос тотығын, гафнийді алуға, қорғасындық тәсілмен абсолюттік жасты анықтауда қолданылады. Бояуы қанық, ақаусыз мөлдір Циркон зергерлік істе қолданылады.

Пайдаланған әдебиет

Handbook of Mineralogy
Mindat
Webmineral
Hurlbut, Cornelius S.; Klein, Cornelis, 1985, Manual of Mineralogy, 20th ed., ISBN 0-471-80580-7
"Қазақ Энциклопедиясы", 18 том
Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Қ 17 Геология. А.Қ.Құсайынов — Алматы: "Мектеп" баспасы" ЖАҚ, 2003. — 248 бет. ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2

[1] Handbook of Mineralogy

[2] Mindat

[3] Webmineral

[4] Hurlbut, Cornelius S.; Klein, Cornelis, 1985, Manual of Mineralogy, 20th ed., ISBN 0-471-80580-7

[5] "Қазақ Энциклопедиясы", 18 том

[6] Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Қ 17 Геология. А.Қ.Құсайынов — Алматы: "Мектеп" баспасы" ЖАҚ, 2003. — 248 бет. ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2