Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Қуысмүйізділер (лат. Bovidae) – сүтқоректілер класы жұптұяқтылар отрядының күйіс қайыратындар тобының бір тұқымдасы.
| Қуысмүйізділер Қазбалық ауқымы: 20–0 Ma Early Миоцен - Recent | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| ||||||||||
| Subfamilies | ||||||||||
|
|
Табиғатта кең тараған, Австралия мен Антарктидада ғана кездеспейді. Мекендейтін жерлері – шөл-шөлейтті дала аймақтары мен тау өңірлері. Кейбіреуі үй жануарлары ретінде қолға да үйретілген. 43 туысы, 125-тей түрі бар.
Қазақстанда 5 туысқа жататын 5 түрі (қарақұйрық, ақбөкен, таутеке, арқар және үстірт арқары) мекендейді. Дене тұрқының мөлшерлері әр түрлі, ең кішілері 45 – 80 см (), ірілері 180 – 325 см-ге дейін (жабайы сиырлар – ) кездеседі. Текелерінде (кейбір түрлерінің ешкілерінде де) маңдай сүйегінің жалғасы болып табылатын, тармақталмаған іші қуыс жұп мүйіздері болады. Мүйіз қапшығы өмір бойына өзгермейді. Оның пішіні, тері жамылғысының түсі әр алуан. Негізгі қорегі – шөптесін өсімдіктер. Көпшілік түрі топтанып жүреді, ал кейбіреулері үйір (антилопалар) құрады. Қуысмүйізділердің шаруашылық үшін маңызы зор. Олардан бағалы шикізаттар (дәрі-дәрмек, шипалық ет, мүйіз, тері) алынады. Кейбіреулері (ақбөкен, таутеке) кәсіптік, аңшылық жолмен ауланады. Қуысмүйізділердің саны жылдан жылға азаюда, кейбір түрлері тек ұлттық саябақтарда ғана сақталып қалған. Халықаралық табиғат қорғау одағының “Қызыл кітабына” 26 түрі, 21 түр тармағы, ал Қазақстанның “Қызыл кітабына” 7 түрі енгізілген.
Дереккөздер
- “Балалар Энциклопедиясы”, V-том
Автор: www.NiNa.Az
Жарияланған күні:
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, seks, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, порно, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, +18, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер, xxx, sex
Қuysmүjizdiler lat Bovidae sүtkorektiler klasy zhuptuyaktylar otryadynyn kүjis kajyratyndar tobynyn bir tukymdasy Қuysmүjizdiler Қazbalyk aukymy 20 0 Ma PreK K O S D Kr P T Yu B Pg NEarly Miocen RecentDүniesi ZhanuarlarZhamagaty HordalylarTaby SүtkorektilerSaby ZhuptuyaktylarTukymdasy Bovidae 1821SubfamiliesSu tekeleri Tabigatta ken taragan Avstraliya men Antarktidada gana kezdespejdi Mekendejtin zherleri shol sholejtti dala ajmaktary men tau onirleri Kejbireui үj zhanuarlary retinde kolga da үjretilgen 43 tuysy 125 tej tүri bar Қazakstanda 5 tuyska zhatatyn 5 tүri karakujryk akboken tauteke arkar zhәne үstirt arkary mekendejdi Dene turkynyn molsherleri әr tүrli en kishileri 45 80 sm irileri 180 325 sm ge dejin zhabajy siyrlar kezdesedi Tekelerinde kejbir tүrlerinin eshkilerinde de mandaj sүjeginin zhalgasy bolyp tabylatyn tarmaktalmagan ishi kuys zhup mүjizderi bolady Mүjiz kapshygy omir bojyna ozgermejdi Onyn pishini teri zhamylgysynyn tүsi әr aluan Negizgi koregi shoptesin osimdikter Kopshilik tүri toptanyp zhүredi al kejbireuleri үjir antilopalar kurady Қuysmүjizdilerdin sharuashylyk үshin manyzy zor Olardan bagaly shikizattar dәri dәrmek shipalyk et mүjiz teri alynady Kejbireuleri akboken tauteke kәsiptik anshylyk zholmen aulanady Қuysmүjizdilerdin sany zhyldan zhylga azayuda kejbir tүrleri tek ulttyk sayabaktarda gana saktalyp kalgan Halykaralyk tabigat korgau odagynyn Қyzyl kitabyna 26 tүri 21 tүr tarmagy al Қazakstannyn Қyzyl kitabyna 7 tүri engizilgen Derekkozder Balalar Enciklopediyasy V tom