Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Қытай жазуы (жеңіл. қыт.: 汉字; дәст. қыт.: 漢字; пінин: Hànzì) — тарихи деректер бойынша, қытай жазуының алғашқы таңбалары Шаң патшалығы заманында пайда болған.
| Қытай жазуы | |
| Түрі: | идеографтық |
|---|---|
| Тілдері: | қытай тілі, жапон тілі, кезінде вьетнам тілі және корей тілі |
| Пайда болған жері: | |
| Шекара: | |
| Пайда болу уақыты: | шамамен б.з.д 2000 жыл |
| Кезең: | б.з.д 2000 жылдан бастап — қазір таңға шейін |
| Жазу бағыты: | солдан оңға, кезінде жоғарыдан төмен, оңнаң |
| Белгілері: | шамамен 60 мың |
| Ежелгі құжаты: |
|
| Туыстас жазу жүйелері: | Корейлік (хангыль), жапондық |
| Юникод диапазоны: | U+4E00…U+9FA5, U+20000…U+2A6D6 және т.б. |
|
| |
| Жазу жүйесі | |
Қытай жазуы - әлемдегі тарихы аса ұзақ жазулардың бірі. Ол қытай қоғамының дамуынан бастап, қытай тілінің өркендеуінде көрнекті рөл атқарып келгені тарихтан белгілі. Қытай халқы өзінің ұзақ тарихы барысында рухани құндылықтардың аса мол түрлерін өмірге әкелгені ақиқат. Олар осы бай құндылықтарды өз жазуларының көмегімен бүгінге жеткізіп отыр. Демек қытай жазуы бүгінде қытай халқының ғана емес әлем халықтарының да баға жетпес қазынасына айналып отыр. Қытай жазуын бұрын соңды тек қытайлар ғана емес, маңайындағы туыстар мен көршілер Корея, Вьетнам, Жапония секілді елдер де қолданылған. Бұл тұрғыдан келгенде қытай жазуы ел мен елдің арасындағы мәдени алмастыруды тереңдетті. Қытай жазуы иероглифтік жазудың бүгінгі күндегі ең дамығаны болып есептелінеді. Бір иероглиф белгілі мағынаны білдіріп, бір фонетикалық заңдылықтар бойынша бір фонема болып есептеледі. Сондай ақ қытай иероглифтері жеке дыбысты немесе фонеманы білдіре алмайтындықтан тілдегі бүкіл сөздік қорға жеке-жеке таңба жасап шығуға тура келгені мәлім. Осылайша қытай тілі сөздерінің мағынасы бейнелейтін таңбалар неше мыңдаған түрден асып жығылады. Мысалы, қазіргі кей бір сөздіктерде 50 мыңнан астам иероглиф қамтылып отырғаны айтпасақ та түсінікті.
Қытай көп ұлтты мемлекет hanzu ұлтынан басқа 55 аз санды ұлттар бар. Әр бір ұлттың яғни көпшілігінің өз тілдері бар. Тұрғындардың басым көпшілігі қытай тілін қолданғандықтан қытай тілі мемлекеттегі, әр бір ұлттың арасындағы қарым-қатынас тіліне айналды.
Қытай жазуы - адамдардың заттар мен құбылыстарға ұқсата еліктеуі нәтижесінде, дүниелік құбылыстарды сызбамен бейнелеп, түсіну мақсатына жетті. Олар алғашқы жазуды сүйектерге ойып жазды, сондықтан зерттеушілер осы әдепкі жазуларды сауыт-сүйек жазуы деп атады. Қытайдың негізгі ресми тілі – қытай тілі. Қатай тілі Қытай – Тибет тобына жатады. Қытай тілінің басты ерекшеліктері: 1. Қытай тілінде 4 үн бар, мағына үн (тон) арқылы анықталады; 2. әр бір иероглиф бір буын болып есептеледі. 3. жалаң буынды сөздер жиі кездеседі, күрделі сөздер көп түбірден құралады, бірақ морфологиялық түрлену болмайды. 4. Сөздердің орын тәртібі мен шылаулар қолданысы негізіне грамматикалық мағына айқындалады. Қытай тілінің диалектілері мұнан 2500 жыл бұрын байқалса, қазір ұсақ диалектілер көп болғанымен, негізінен, үлкен жеті топқа бөлінеді. Олар, Солтүстік, У, Шияң, Гань, Кыжия, Юэ және Минь. Қытайдың әдеби тілі Солтүстік диалектика негізінде қалыптасқан. Қытай тілінде Қазақстан тарихы туралы деректемелер көптеп кездеседі (9).
Қазіргі қолданылып отырған қытай жазуы көптеген өзгерістер арқылы барынша қарапайымдасып, барынша ұғынықты болды.
Тағы қараңыз
- Иероглиф
Автор: www.NiNa.Az
Жарияланған күні:
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, seks, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, порно, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, +18, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер, xxx, sex
Қytaj zhazuy zhenil kyt 汉字 dәst kyt 漢字 pinin Hanzi tarihi derekter bojynsha kytaj zhazuynyn algashky tanbalary Shan patshalygy zamanynda pajda bolgan Қytaj zhazuyTүri ideograftykTilderi kytaj tili zhapon tili kezinde vetnam tili zhәne korej tiliPajda bolgan zheri ҚytajShekara ҚHR Қytaj Respublikasy Zhaponiya Singapur MalajziyaPajda bolu uakyty shamamen b z d 2000 zhylKezen b z d 2000 zhyldan bastap kazir tanga shejinZhazu bagyty soldan onga kezinde zhogarydan tomen onnanBelgileri shamamen 60 mynEzhelgi kuzhaty Tuystas zhazu zhүjeleri Korejlik hangyl zhapondykYunikod diapazony U 4E00 U 9FA5 U 20000 U 2A6D6 zhәne t b Dәstүrli zhәne zhenildetilgen ieroglifterZhazu zhүjesiBul үlgini koru ondeu Қytaj zhazuy әlemdegi tarihy asa uzak zhazulardyn biri Ol kytaj kogamynyn damuynan bastap kytaj tilinin orkendeuinde kornekti rol atkaryp kelgeni tarihtan belgili Қytaj halky ozinin uzak tarihy barysynda ruhani kundylyktardyn asa mol tүrlerin omirge әkelgeni akikat Olar osy baj kundylyktardy oz zhazularynyn komegimen bүginge zhetkizip otyr Demek kytaj zhazuy bүginde kytaj halkynyn gana emes әlem halyktarynyn da baga zhetpes kazynasyna ajnalyp otyr Қytaj zhazuyn buryn sondy tek kytajlar gana emes manajyndagy tuystar men korshiler Koreya Vetnam Zhaponiya sekildi elder de koldanylgan Bul turgydan kelgende kytaj zhazuy el men eldin arasyndagy mәdeni almastyrudy terendetti Қytaj zhazuy ierogliftik zhazudyn bүgingi kүndegi en damygany bolyp eseptelinedi Bir ieroglif belgili magynany bildirip bir fonetikalyk zandylyktar bojynsha bir fonema bolyp esepteledi Sondaj ak kytaj ieroglifteri zheke dybysty nemese fonemany bildire almajtyndyktan tildegi bүkil sozdik korga zheke zheke tanba zhasap shyguga tura kelgeni mәlim Osylajsha kytaj tili sozderinin magynasy bejnelejtin tanbalar neshe myndagan tүrden asyp zhygylady Mysaly kazirgi kej bir sozdikterde 50 mynnan astam ieroglif kamtylyp otyrgany ajtpasak ta tүsinikti Қytaj kop ultty memleket hanzu ultynan baska 55 az sandy ulttar bar Әr bir ulttyn yagni kopshiliginin oz tilderi bar Turgyndardyn basym kopshiligi kytaj tilin koldangandyktan kytaj tili memlekettegi әr bir ulttyn arasyndagy karym katynas tiline ajnaldy Қytaj zhazuy adamdardyn zattar men kubylystarga uksata elikteui nәtizhesinde dүnielik kubylystardy syzbamen bejnelep tүsinu maksatyna zhetti Olar algashky zhazudy sүjekterge ojyp zhazdy sondyktan zertteushiler osy әdepki zhazulardy sauyt sүjek zhazuy dep atady Қytajdyn negizgi resmi tili kytaj tili Қataj tili Қytaj Tibet tobyna zhatady Қytaj tilinin basty erekshelikteri 1 Қytaj tilinde 4 үn bar magyna үn ton arkyly anyktalady 2 әr bir ieroglif bir buyn bolyp esepteledi 3 zhalan buyndy sozder zhii kezdesedi kүrdeli sozder kop tүbirden kuralady birak morfologiyalyk tүrlenu bolmajdy 4 Sozderdin oryn tәrtibi men shylaular koldanysy negizine grammatikalyk magyna ajkyndalady Қytaj tilinin dialektileri munan 2500 zhyl buryn bajkalsa kazir usak dialektiler kop bolganymen negizinen үlken zheti topka bolinedi Olar Soltүstik U Shiyan Gan Kyzhiya Yue zhәne Min Қytajdyn әdebi tili Soltүstik dialektika negizinde kalyptaskan Қytaj tilinde Қazakstan tarihy turaly derektemeler koptep kezdesedi 9 Tek kytaj zhazuyn pajdalanatyn aumaktar zhasylmen baska zhazuymen birge koyu zhasylmen tarihi en kop taralgan sujyk zhasylmen kezindegi Zhaponiyanyn baskynshylygyna ushyragan zherler korsetilmegen Қazirgi koldanylyp otyrgan kytaj zhazuy koptegen ozgerister arkyly barynsha karapajymdasyp barynsha ugynykty boldy Tagy karanyzIeroglif