Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Бауыр (hepar) — 1) ең үлкен . Омыртқасыз жануарларда бауыр ас қорыту және қоректі сіңіру процестеріне қатынасады, сондай-ақ, онда май, көмірсу жиналады. Омыртқасыздардың бауырын кейде бауыр-ұйқы безі деп те атайды, себебі ол омыртқалы жануарлар мен адамның ұйқы безі бөлінетін затқа ұқсас зат (бездердің бөліп шығаратын заты) шығарады. Омыртқалы жануарлар мен адамда бауыр - күрделі орган, ол организмдегі зат алмасу процесіне қатысады әрі онда ас қорыту сөлдерінің бірі - өт түзіледі. Оның ересек адамдардағы орташа салмағы 1,5 - 2 кг. Бауыр іш қуысының оң жақ жоғарғы бөлігіне орналасқан. Бауырдың көк етке жанасып жататын жоғарғы дөңес, төменгі ішкі (висцеральдық) беттері бар. Бұлар бауырды оң(үлкен) және сол(кіші) бөліктерге бөледі. Бауырдың бетінің ортасында бауыр қақпасы деп аталатын көлденең ойық болады. Ол арқылы бауырға артерия, қақпалық вена тамырлары, өтеді де, одан лимфа тамырлары мен өт түтігі шығады. Бауыр қақпасының алдыңғы жағында өт қуығы жатады. Бауыр қорғаныш қызметін де атқарады, яғни тамақ құрамында болып, ішекте сіңірілген зиянды заттар мен белок алмасуының нәтижесінде түзілетін қанның құрамындағы улы өнімдер бауырда залалсыздандырылады. Бауырдың лимфа түзілудегі, қан ұюын реттеудегі және қанның тұрақты құрамын сақтаудағы маңызы өте зор. Бауырда қанмен келген амин қышқылдарынан белоктар, глюкоза, фруктоза, глицерин, май қышқылы түзіледі, сондай-ақ, қандағы көмірсулар бауырда гликогенге айналады. Бауырдағы зат алмасу процестері әр түрлі ферменттердің қатысуымен жүреді, оны жүйке жүйесі мен түрлі гормондар реттеп отырады.
| Бауыр | |
|---|---|
 | |
| Адамның бауыры құрсақ қуысының оң жақ жоғарғы бөлігінде орналасқан | |
 | |
| Бауырдың орналасуы (қызыл түспен белгіленген) ер адамның денесінде | |
| Латын тілі | jecur, iecur көне грекше: ἧπαρ (hepar) |
| Жүйесі | Асқазан-ішек жолдары |
| Жүйке | Кезеген жүйкесі, целиак ганглиясы |
| Лимфа | бауыр лимфа түйіндері |
| Прекурсор | алдыңғы ішек |
| D008099 | |
2)Құрамында 70-73% су, 2—4 % май, 17—18% ақуыз, оның ішінде ауыстырылмайтын түрлері болады. Бауырда көптеген В тобының витаминдері және А, Д, Е витаминдері де бар. Сонымен бірге бауырда көптеген ферменттер, экстрактивті заттар және темір, фосфор көп. Майдаланған, пісірілген бауыр өзіне майды жақсы сіңіреді. Бауырды алдымен өтінен бөліп алып тазалайды, содан соң жуып, кесіп 2—3 сағат бойы суық ағынды суда ұстайды.
Дереккөздер
- Қазақ энциклопедиясы
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: К54 Қоғамдық тамақтандыру.—Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 232 бет.ISBN 9965-36-414-1
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Автор: www.NiNa.Az
Жарияланған күні:
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, seks, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, порно, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, +18, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер, xxx, sex
Bauyr hepar 1 en үlken Omyrtkasyz zhanuarlarda bauyr as korytu zhәne korekti siniru procesterine katynasady sondaj ak onda maj komirsu zhinalady Omyrtkasyzdardyn bauyryn kejde bauyr ujky bezi dep te atajdy sebebi ol omyrtkaly zhanuarlar men adamnyn ujky bezi bolinetin zatka uksas zat bezderdin bolip shygaratyn zaty shygarady Omyrtkaly zhanuarlar men adamda bauyr kүrdeli organ ol organizmdegi zat almasu procesine katysady әri onda as korytu solderinin biri ot tүziledi Onyn eresek adamdardagy ortasha salmagy 1 5 2 kg Bauyr ish kuysynyn on zhak zhogargy boligine ornalaskan Bauyrdyn kok etke zhanasyp zhatatyn zhogargy dones tomengi ishki visceraldyk betteri bar Bular bauyrdy on үlken zhәne sol kishi bolikterge boledi Bauyrdyn betinin ortasynda bauyr kakpasy dep atalatyn koldenen ojyk bolady Ol arkyly bauyrga arteriya kakpalyk vena tamyrlary otedi de odan limfa tamyrlary men ot tүtigi shygady Bauyr kakpasynyn aldyngy zhagynda ot kuygy zhatady Bauyr korganysh kyzmetin de atkarady yagni tamak kuramynda bolyp ishekte sinirilgen ziyandy zattar men belok almasuynyn nәtizhesinde tүziletin kannyn kuramyndagy uly onimder bauyrda zalalsyzdandyrylady Bauyrdyn limfa tүziludegi kan uyuyn retteudegi zhәne kannyn turakty kuramyn saktaudagy manyzy ote zor Bauyrda kanmen kelgen amin kyshkyldarynan beloktar glyukoza fruktoza glicerin maj kyshkyly tүziledi sondaj ak kandagy komirsular bauyrda glikogenge ajnalady Bauyrdagy zat almasu procesteri әr tүrli fermentterdin katysuymen zhүredi ony zhүjke zhүjesi men tүrli gormondar rettep otyrady BauyrAdamnyn bauyry kursak kuysynyn on zhak zhogargy boliginde ornalaskanBauyrdyn ornalasuy kyzyl tүspen belgilengen er adamnyn denesindeLatyn tili jecur iecur kone grekshe ἧpar hepar Zhүjesi Askazan ishek zholdaryZhүjke Kezegen zhүjkesi celiak gangliyasyLimfa bauyr limfa tүjinderiPrekursor aldyngy ishekD008099 2 Қuramynda 70 73 su 2 4 maj 17 18 akuyz onyn ishinde auystyrylmajtyn tүrleri bolady Bauyrda koptegen V tobynyn vitaminderi zhәne A D E vitaminderi de bar Sonymen birge bauyrda koptegen fermentter ekstraktivti zattar zhәne temir fosfor kop Majdalangan pisirilgen bauyr ozine majdy zhaksy siniredi Bauyrdy aldymen otinen bolip alyp tazalajdy sodan son zhuyp kesip 2 3 sagat bojy suyk agyndy suda ustajdy DerekkozderҚazak enciklopediyasy Қazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi K54 Қogamdyk tamaktandyru Almaty Mektep baspasy 2007 232 bet ISBN 9965 36 414 1 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet