Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Бөрлі ауданы — Батыс Қазақстан облысының солтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан әкімшілік бөлініс. Аудан орталығы - Ақсай. Бөрлі ауданы 1935 жылдың 30 маусымында құрылған, қазіргі шекарасы бойынша 1965 жылы қалыптасты. Аудан аумағы 5 556 шаршы километр алаңды алып жатыр.
| Қазақстан ауданы | |||
| Бөрлі ауданы | |||
| |||
| Әкімшілігі | |||
|---|---|---|---|
| Облысы | Батыс Қазақстан облысы | ||
| Аудан орталығы | Ақсай | ||
| Ауылдық округтер саны | 13 | ||
| Қалалық әкімдіктер саны | 1 | ||
| Ауыл саны | 27 | ||
| Қала саны | 1 | ||
| Әкімі | Еркебұлан Нұретдинұлы Ихсанов | ||
| Аудан әкімдігінің мекенжайы | Ақсай қаласы, Әл-Фараби көшесі, №99 | ||
| Тарихы мен географиясы | |||
| Координаттары | 51°10′02″ с. е. 52°59′43″ ш. б. / 51.16722° с. е. 52.99528° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 51°10′02″ с. е. 52°59′43″ ш. б. / 51.16722° с. е. 52.99528° ш. б. (G) (O) (Я) | ||
| Құрылған уақыты | 1935 | ||
| Жер аумағы | 5,6 мың км² | ||
| Уақыт белдеуі | UTC+5:00 | ||
| Тұрғындары | |||
| Тұрғыны | 58 290 адам (2023) | ||
| Ұлттық құрамы | қазақтар (71,98%), орыстар (18,54%), украиндар (4,91%), татарлар (1,65%), басқалары (2,92%) | ||
| Сандық идентификаторлары | |||
| Телефон коды | 71133 | ||
| Пошта индексі | 090300- 090317 | ||
| Автомобиль коды | 07 | ||
| Бөрлі ауданының әкімдігі | |||
|
| |||
|
| |||
Географиялық орны, жер бедері, климаты
Аудан шығысында Шыңғырлау, оңтүстігінде Сырым, батысында Теректі, Бәйтерек аудандарымен және солтүстігінде Жайық өзенінің бойымен Ресей Федерациясының Орынбор облысымен шектеседі. Аудан жері өзен, сай-жыралармен тілімденген, қыратты, көтеріңкі жазық. Климаты тым континенттік. Жазы ыстық, қысы суық. Қаңтарда ауаның орташа температурасы –15°С, шілдеде 24°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 200 – 250 мм. Аймақтың жері шөлейт белдемде жатыр. Аудан аумағынан Жайық, Елек, Шыңғырлау өзендері ағып өтеді. Жері негізінен қоңыр және сортаң топырақты. Өсімдік негізінен өзен жайылмаларында өседі. Ағаштардан емен, шегіршін, терек, ырғай, т.б. бар. Жануарлардан түлкі, қарсақ, қабан; құстардан дуадақ, безгелдек кездеседі.
Халқы
| 1939 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 1999 | 2009 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 13181 | ▲28538 | ▲39667 | ▼37933 | ▲42054 | ▲48958 | ▲53235 | ▲56541 |
Аудан тұрғындарының саны 2019 жылы 56 086 адамды құрады. Ұлттық құрамы: қазақтар 70,90%, орыстар 19,09%, украиндар 5,33%, татарлар 1,74%, беларустер 0,70%, немістер 0,34%, мордвалар 0,29%, башқұрттар 0,21%, өзбектер 0,18%, басқалары 1,22%.
Әкімшілік бөлінісі
28 елді мекен 1 қалалық әкімдік пен 13 ауылдық округке біріктілген:
| Әкімшілік бірлік | Орталығы | Елді мекендері | Халқы (2021) |
|---|---|---|---|
| Ақбұлақ ауылдық округі | Ақбұлақ ауылы | 1 | ▼776 |
| Ақсай қалалық әкімдігі | Ақсай қаласы | 3 | ▲43080 |
| Ақсу ауылдық округі | Ақсу ауылы | 2 | ▼599 |
| Бөрлі ауылдық округі | Бөрлі ауылы | 2 | ▲3726 |
| Бумакөл ауылдық округі | Бумакөл ауылы | 3 | ▼974 |
| Достық ауылдық округі | Достық ауылы | 1 | ▼405 |
| Жарсуат ауылдық округі | Жарсуат ауылы | 3 | ▼1392 |
| Кеңтүбек ауылдық округі | Кеңтүбек ауылы | 2 | ▼1038 |
| Қанай ауылдық округі | Қанай ауылы | 2 | ▼599 |
| Қарағанды ауылдық округі | Қарағанды ауылы | 1 | ▼612 |
| Қарақұдық ауылдық округі | Қарақұдық ауылы | 1 | ▼317 |
| Приурал ауылдық округі | Приуральное ауылы | 1 | ▼1280 |
| Пугачёв ауылдық округі | Пугачёво ауылы | 3 | ▼2489 |
| Успен ауылдық округі | Успенка ауылы | 3 | ▼851 |
Ірі елді мекендері
| Атауы | Статусы | Халқы (2021) |
|---|---|---|
| Ақсай | қала | ▲ 36293 |
| Қызылтал | ауыл | ▲ 5865 |
| Бөрлі | ауыл | ▲ 3703 |
| Пугачёво | ауыл | ▲ 2427 |
| Приурал | ауыл | ▼ 1280 |
| Жарсуат | ауыл | ▼ 1054 |
| Кеңтүбек (Григорьевка) | ауыл | ▲ 966 |
| Аралтал | ауыл | ▲ 922 |
| Ақбұлақ | ауыл | ▼ 776 |
| Бумакөл | ауыл | ▼ 619 |
| Қарағанды (Кирово) | ауыл | ▼ 612 |
| Қанай | ауыл | ▼ 559 |
Жол торабы
Бөрілі ауданы арқылы Саратов – Елек (Илецк) темір жолы, Ақсай – Жымпиты – Шыңғырлау автомобиль жолы өтеді. Аудан орталығынан облыс орталығына дейінгі арақашықтық 120 км. Темір жол ұзындығы 85 км, ол облыс жолдары ұзындығының 17,1 % құрайды. Автомобиль жолдарының ұзындығы 465 км, оның ішінде 240 км қатты жабындымен, 220 км қиыршық тас жабындымен және 5 км топырақ жабындымен жабылған.
Пайдалы қазбалар
Кен байлықтарынан мұнай, газ (Қарашығанақ мұнай-газ конденсат кен орны), табиғи құрылыс материалдары кездеседі. Аудан аумағында пайдалы қазбалардың 10 кен орны белгілі, олардың біреуі - мұнай-газ, қалғаны - құрылыс материал. Кен орны қорының мөлшері, өнімділігі және қызмет мерзімі бойынша бірегей болып табылады.
Шаруашылығы
Негізінен астық өсіру мен мал шаруашылығымен шұғылданады. Ауыл шаруашылығына пайдаланатын жері 553,2 мың га, оның ішінде егістігі 86,3 мың га, жайылым 56,2 мың га, шабындық 9,7 мың га.
Дереккөздер
- Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
- Қазақстан почталық индекстері
- Ресей империясы, КСРО халық санақтары
- ҚР халық санақтары Мұрағатталған 10 Қазанның 2023 жылы.
- Қазақ Энциклопедиясы
Автор: www.NiNa.Az
Жарияланған күні:
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, seks, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, порно, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, +18, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер, xxx, sex
Borli audany Batys Қazakstan oblysynyn soltүstik shygys boliginde ornalaskan әkimshilik bolinis Audan ortalygy Aksaj Borli audany 1935 zhyldyn 30 mausymynda kurylgan kazirgi shekarasy bojynsha 1965 zhyly kalyptasty Audan aumagy 5 556 sharshy kilometr alandy alyp zhatyr Қazakstan audanyBorli audanyEltanbasyӘkimshiligiOblysyBatys Қazakstan oblysyAudan ortalygyAksajAuyldyk okrugter sany13Қalalyk әkimdikter sany1Auyl sany27Қala sany1ӘkimiErkebulan Nuretdinuly IhsanovAudan әkimdiginin mekenzhajyAksaj kalasy Әl Farabi koshesi 99Tarihy men geografiyasyKoordinattary51 10 02 s e 52 59 43 sh b 51 16722 s e 52 99528 sh b 51 16722 52 99528 G O Ya Koordinattar 51 10 02 s e 52 59 43 sh b 51 16722 s e 52 99528 sh b 51 16722 52 99528 G O Ya Қurylgan uakyty1935Zher aumagy5 6 myn km Uakyt beldeuiUTC 5 00TurgyndaryTurgyny58 290 adam 2023 Ұlttyk kuramykazaktar 71 98 orystar 18 54 ukraindar 4 91 tatarlar 1 65 baskalary 2 92 Sandyk identifikatorlaryTelefon kody71133Poshta indeksi090300 090317Avtomobil kody07Borli audanynyn әkimdigiGeografiyalyk orny zher bederi klimatyAudan shygysynda Shyngyrlau ontүstiginde Syrym batysynda Terekti Bәjterek audandarymen zhәne soltүstiginde Zhajyk ozeninin bojymen Resej Federaciyasynyn Orynbor oblysymen shektesedi Audan zheri ozen saj zhyralarmen tilimdengen kyratty koterinki zhazyk Klimaty tym kontinenttik Zhazy ystyk kysy suyk Қantarda auanyn ortasha temperaturasy 15 S shildede 24 S Zhauyn shashynnyn zhyldyk ortasha molsheri 200 250 mm Ajmaktyn zheri sholejt beldemde zhatyr Audan aumagynan Zhajyk Elek Shyngyrlau ozenderi agyp otedi Zheri negizinen konyr zhәne sortan topyrakty Өsimdik negizinen ozen zhajylmalarynda osedi Agashtardan emen shegirshin terek yrgaj t b bar Zhanuarlardan tүlki karsak kaban kustardan duadak bezgeldek kezdesedi Halky1939 1959 1970 1979 1989 1999 2009 202113181 28538 39667 37933 42054 48958 53235 56541 Audan turgyndarynyn sany 2019 zhyly 56 086 adamdy kurady Ұlttyk kuramy kazaktar 70 90 orystar 19 09 ukraindar 5 33 tatarlar 1 74 belaruster 0 70 nemister 0 34 mordvalar 0 29 bashkurttar 0 21 ozbekter 0 18 baskalary 1 22 Әkimshilik bolinisi28 eldi meken 1 kalalyk әkimdik pen 13 auyldyk okrugke biriktilgen Әkimshilik birlik Ortalygy Eldi mekenderi Halky 2021 Akbulak auyldyk okrugi Akbulak auyly 1 776Aksaj kalalyk әkimdigi Aksaj kalasy 3 43080Aksu auyldyk okrugi Aksu auyly 2 599Borli auyldyk okrugi Borli auyly 2 3726Bumakol auyldyk okrugi Bumakol auyly 3 974Dostyk auyldyk okrugi Dostyk auyly 1 405Zharsuat auyldyk okrugi Zharsuat auyly 3 1392Kentүbek auyldyk okrugi Kentүbek auyly 2 1038Қanaj auyldyk okrugi Қanaj auyly 2 599Қaragandy auyldyk okrugi Қaragandy auyly 1 612Қarakudyk auyldyk okrugi Қarakudyk auyly 1 317Priural auyldyk okrugi Priuralnoe auyly 1 1280Pugachyov auyldyk okrugi Pugachyovo auyly 3 2489Uspen auyldyk okrugi Uspenka auyly 3 851Iri eldi mekenderiAtauy Statusy Halky 2021 Aksaj kala 36293Қyzyltal auyl 5865Borli auyl 3703Pugachyovo auyl 2427Priural auyl 1280Zharsuat auyl 1054Kentүbek Grigorevka auyl 966Araltal auyl 922Akbulak auyl 776Bumakol auyl 619Қaragandy Kirovo auyl 612Қanaj auyl 559Zhol torabyBorili audany arkyly Saratov Elek Ileck temir zholy Aksaj Zhympity Shyngyrlau avtomobil zholy otedi Audan ortalygynan oblys ortalygyna dejingi arakashyktyk 120 km Temir zhol uzyndygy 85 km ol oblys zholdary uzyndygynyn 17 1 kurajdy Avtomobil zholdarynyn uzyndygy 465 km onyn ishinde 240 km katty zhabyndymen 220 km kiyrshyk tas zhabyndymen zhәne 5 km topyrak zhabyndymen zhabylgan Pajdaly kazbalarKen bajlyktarynan munaj gaz Қarashyganak munaj gaz kondensat ken orny tabigi kurylys materialdary kezdesedi Audan aumagynda pajdaly kazbalardyn 10 ken orny belgili olardyn bireui munaj gaz kalgany kurylys material Ken orny korynyn molsheri onimdiligi zhәne kyzmet merzimi bojynsha biregej bolyp tabylady SharuashylygyNegizinen astyk osiru men mal sharuashylygymen shugyldanady Auyl sharuashylygyna pajdalanatyn zheri 553 2 myn ga onyn ishinde egistigi 86 3 myn ga zhajylym 56 2 myn ga shabyndyk 9 7 myn ga DerekkozderҚazakstan Respublikasy halkynyn zhynysy zhәne zhergilikti zherdin tipine karaj sany 2023 zhylgy 1 kantarga Қazakstan Respublikasy halkynyn zhekelegen etnostary bojynsha sany 2022 zhyl basyna Қazakstan pochtalyk indeksteri Resej imperiyasy KSRO halyk sanaktary ҚR halyk sanaktary Muragattalgan 10 Қazannyn 2023 zhyly Қazak Enciklopediyasy