Жоңғар

Жоңғар, жунгар, зюнгар – 1) Шыңғыс хан әскерлерінің сол жақ қанаты. Оң қанат – бурунғар (бұраңғар) деп аталған. Жоңғар атауы 12 ғасырдың аяқ кезінен бастап белгілі. Шыңғыс хан өз әскерін топтаған кезде сол қол немесе сол қанат (шығыс жақ), яғни Жоңғар басшысы етіп жалайыр тайпасынан шыққан Мұқалыны тағайындаған. 1215 жылы өзі Қытайға жасаған жорығынан қайтқан кезде ол елді әрі қарай жаулай беру үшін Мұқалыны 10 мың (кейбір деректерде 23 мың) жасағымен қоса орнына қалдырып кетеді. Мұқалы Шыңғыс хан империясының Қытайдағы әскерлерінің бас қолбасшысы болып, жаулап алу жорығын әрі қарай жүргізе берді. Ал бейбіт уақытта жергілікті билеушінің міндетін атқарды. Әскер мен ру-тайпалардың осылайша бөлінуі Шыңғыс хан империясы тарап кеткеннен кейін де Орталық Азия халықтарында көпке дейін сақталып қалды; 2) Төрт ойрат тайпасы одағының 17 – 18 ғасырлардағы жалпы атауы; қ. Жоңғарлар.

Жоңғар сарбазы

Сілтеме

1. Қазақ энциклопедиясы, 4 том;