Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Зығыр (лат. Lіnum) – зығыр тұқымдасына жататын бір жылдық және көп жылдық шөптесін өсімдіктер туысы; тінді, талшықты, майлы дақылдар.
Зығырдың 230-ға жуық түрі белгілі. Қазақстанда 13 түрі кездеседі. Республиканың солтүстік-шығыс және оңтүстік-шығыс облыстарындағы қара және қоңыр топырақты жерлерде өсіріледі. Сабағының биіктігі 50 – 100 см., жапырағы қандауыр пішіндес, қондырмалы, гүлшоғыры – шатыр тәрізді шашақ. Гүлдері ұсақ, басым бөлігі көкшіл түсті, өсімдіктің жоғарғы жағында шоғырланып өседі. Жемісі – қауашақ. Зығырдың талшығын және тұқымын алу үшін, негізінен, дақылдық зығыр (L. usіtatіssіmum) өсіріледі. Ол 5 түр тармағына бөлінеді. Олардың ішінде кең тарағаны: салалы (талшықты) зығыр, майлы (шашақты) зығыр, жатаған зығыр, т.б.
Салалы зығыр – бір жылдық өсімдік. Қоңыр салқын ауа райында жақсы өседі. Салалы зығыр салқынға шыдайды. Вегетациялық өсу мерзімі 75 – 90 тәулік. Өздігінен тозаңданады, кейде айқас тозаңдануы да мүмкін.
Майлы зығыр (шашақты зығыр) – бір жылдық, жылу сүйгіш, ылғалды аса қажет етпейтін (салалы зығырмен салыстырғанда) өсімдік. Вегетациялық мерзімі 150 тәулік. Желмен тозаңданады. Майлы З-дың тұқымында 52%-ке дейін май болады. Салалы зығырдың майы сияқты мұны да олифа, лак, бояу дайындауға және тағамға пайдаланады. Зығыр күнжарасы – өте құнарлы мал азығы талшығының бір гектарынан 7 – 11 центнер өнім алынады. Зығыр тұқымы мен зығыр майын медицинада, талшығын кенеп мата, брезент, кендір жіп жасау үшін пайдаланады. Маусым айынан гүлдеп, шілденің аяғында жеміс береді. Қазақстанда аудандастырылған сорттары: “Сибиряк”, “Авангард”, “Қарабалық 3”, “ВИР-1650”, т.б. Негізгі зиянкестері: зығыр бүргесі, көк көбелек, трипстер; аурулары: антракноз, фузориоз.
Тағы қараңыз
Сілтемелер
- «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том
Автор: www.NiNa.Az
Жарияланған күні:
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, seks, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, порно, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, +18, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер, xxx, sex
Zygyr lat Linum zygyr tukymdasyna zhatatyn bir zhyldyk zhәne kop zhyldyk shoptesin osimdikter tuysy tindi talshykty majly dakyldar Kәdimgi zygyr Zygyrdyn 230 ga zhuyk tүri belgili Қazakstanda 13 tүri kezdesedi Respublikanyn soltүstik shygys zhәne ontүstik shygys oblystaryndagy kara zhәne konyr topyrakty zherlerde osiriledi Sabagynyn biiktigi 50 100 sm zhapyragy kandauyr pishindes kondyrmaly gүlshogyry shatyr tәrizdi shashak Gүlderi usak basym boligi kokshil tүsti osimdiktin zhogargy zhagynda shogyrlanyp osedi Zhemisi kauashak Zygyrdyn talshygyn zhәne tukymyn alu үshin negizinen dakyldyk zygyr L usitatissimum osiriledi Ol 5 tүr tarmagyna bolinedi Olardyn ishinde ken taragany salaly talshykty zygyr majly shashakty zygyr zhatagan zygyr t b Salaly zygyr bir zhyldyk osimdik Қonyr salkyn aua rajynda zhaksy osedi Salaly zygyr salkynga shydajdy Vegetaciyalyk osu merzimi 75 90 tәulik Өzdiginen tozandanady kejde ajkas tozandanuy da mүmkin Majly zygyr shashakty zygyr bir zhyldyk zhylu sүjgish ylgaldy asa kazhet etpejtin salaly zygyrmen salystyrganda osimdik Vegetaciyalyk merzimi 150 tәulik Zhelmen tozandanady Majly Z dyn tukymynda 52 ke dejin maj bolady Salaly zygyrdyn majy siyakty muny da olifa lak boyau dajyndauga zhәne tagamga pajdalanady Zygyr kүnzharasy ote kunarly mal azygy talshygynyn bir gektarynan 7 11 centner onim alynady Zygyr tukymy men zygyr majyn medicinada talshygyn kenep mata brezent kendir zhip zhasau үshin pajdalanady Mausym ajynan gүldep shildenin ayagynda zhemis beredi Қazakstanda audandastyrylgan sorttary Sibiryak Avangard Қarabalyk 3 VIR 1650 t b Negizgi ziyankesteri zygyr bүrgesi kok kobelek tripster aurulary antraknoz fuzorioz Tagy karanyzSiltemeler Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 IV tom