Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Бұл мақала әлі тексерістен өтпеді. Тексерілмеген мақалалардағы мәліметтер сенімсіз болуы мүмкін.
|
Географияда көкжиек тұсы дегеніміз негізгі төрт бағыттың бірі (солтүстік, оңтүстік, батыс, шығыс).
Көкжиек тұстарын анықтау
Солтүстік пен оңтүстік бағыттары Жердің полюстерімен, ал шығысы мен батысы (ғаламшардың өз осінің айналасында айналуымен байланысты) аспан денелерінің айқын көтерілуі мен төмендеуімен анықталады. Ежелгі дәуірден бастап адам оңтүстік бағытты - күннің шарықтау шегінде орналасуымен, шығысты - шығатын жерімен, ал батысты - күн бататын жермен анықтады; ал солтүстік бағыты (Солтүстік жарты шарда) Поляр Жұлдызымен анықталды. Қазіргі карталарда солтүстік жағы әдетте жоғарғы жағында, оңтүстік төменгі жақта, батыс сол жақта, шығыс оң жақта орналасқан. Ескі карталарда оңтүстігі немесе шығысы жоғарғы жақ ретінде көрсетілуі мүмкін.
Солтүстік пен оңтүстік бағыттары Жердің полюстерімен, ал шығысы мен батысы (ғаламшардың өз осінің айналасында айналуымен байланысты) аспан денелерінің айқын көтерілуі мен төмендеуімен анықталады. Ежелгі дәуірден бастап адам оңтүстік бағытты - күннің шарықтау шегінде орналасуымен, шығысты - шығатын жерімен, ал батысты - күн бататын жермен анықтады; ал солтүстік бағыты (Солтүстік жарты шарда) Поляр Жұлдызымен анықталды. Қазіргі карталарда солтүстік жағы әдетте жоғарғы жағында, оңтүстік төменгі жақта, батыс сол жақта, шығыс оң жақта орналасқан. Ескі карталарда оңтүстігі немесе шығысы жоғарғы жағында орналасуы мүмкін.
Жұлдызды аспан карталары, ереже бойынша, жер бетінің карталарынан айырмашылығы, аспанда (аспан сферасы) бақылаушының астында емес, оның үстінде көрінетін етіп бейнеленген. Бұл жағдайда аспан экваторының бағытына қарап тұрған бақылаушы үшін оңтүстік алдыңғы, солтүстік артқы, шығыс сол жақта және батыста оң жақта болады.
Адамды кеңістікке бағдарлау кезінде төрт жақ принципі де қолданылады: «алдыңғы жақ», «артқы жақ», «сол жақ», «оң жақ». Бұл жағдайда бағыттар бекітілмейді және адамның өзіне қатысты таңдалады.
Қоршаған әлемді танудағы адам үшін жер бетінде төрт бағытты бағдарлау принципі маңызды кезең болды.
Төрт қағидасы фольклорда, әдет-ғұрыпта, көптеген халықтардың, соның ішінде славяндықтардың діни жораларында көрінеді:
- «Төрт жағыңа бар»; («пойти на все четыре стороны»)
- Төрт бөліктен тұратын трипильдік құрбандықтар төрт крестпен кардинальды нүктелерге дәл бағытталды, тіпті егер бұл бағыт үйдің қабырғаларының бағытынан өзгеше болса да, т.б.
Шеңберді төрт бағытқа - солтүстік, оңтүстік, батыс, шығысқа бөлуден басқа, бағдарлау мәселелері дамыған сайын, аралық бағыттары бар қосымша бөлімдер енгізілді: солтүстік-батыс, солтүстік-шығыс, оңтүстік-батыс, оңтүстік-шығыс; барлығы сегіз бағыт болды. Кейінірек келесі аралық бөлімдер енгізілді: бағыттар санын 16-ға дейін жеткізетін солтүстік-солтүстік-батыс, батыс-солтүстік-батыс және т.б.
Негізгі нүктелерді бейнелейтін түстер
Магнитті солтүстікке бағытталған компас инесінің дәстүрлі түсі қызыл.
Шартты белгі
Негізгі нүктелерді белгілеу үшін 4 латын әрпі жиі қолданылады: N, S, E, W, (бұл ағылшын тіліндегі негізгі нүктелер атауларының бірінші әріптеріне сәйкес келеді - Солтүстік, Оңтүстік, Шығыс, Батыс) немесе С, О, Ш, Б қазақ тіліндегі негізгі нүктелер атауларының әріптері - Солтүстік, Оңтүстік, Шығыс, Батыс).
Сонымен қатар, ресейлік теңіз навигациясы тарихында ұзақ уақыт бойы неміс тілдерінің негізгі нүктелері жиі қолданылған (олар бүгінгі күнге дейін де қолданылып келеді) - Nord, Süd, Ost, West (Норд, Зюд, Ост, Вест).
Бұл Петр дәуірінде - Ресей империясының әскери-теңіз күштері дүниеге келген 18 ғасырдың басында - орыс тіліне көптеген терминдер голланд тілінен енген болатын, және негізгі нүктелер үндес болатын келесі атауларлармен аталды. Оларға қатысты неміс тілі: N — noord (норд), O — oost (ост), Z — zuid (зюйд), W — west (вест).
Тағы қараңыз
Автор: www.NiNa.Az
Жарияланған күні:
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, seks, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, порно, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, +18, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер, xxx, sex
Bul makala әli tekseristen otpedi Tekserilmegen makalalardagy mәlimetter senimsiz boluy mүmkin Tekserushilerge nuskaulykty oku үshin on zhaktagy korset degendi basynyz Makala tekserushilerge makalany tekserildi dep belgileu үshin bul үlgini alyp tastanyz Makalany tirkelgenine 6 aj bolgan 500 ondeme zhasagan barlyk katysushylar zhәne osy eki sharttyn bireuin bolsada kanagattandyratyn katysushylar tekserildi dep belgilej alady 2015 zhyldyn shildesinen bergi tekserilmegen makalalar myna sanatta tizimdeledi Sanat Uikipediya Tekserilmegen makalalar Osy ajdagy tekserilmegen makalalar sanatyn bastau Osy ajdagy tekserildi dep belgilengen makalalar https kk wikipedia org w index php title Arnajy Zhuyktagy ozgerister amp tagfilter Tekserildi dep belgiledi Bul makalany 2021 02 04 16 05 kezinde 4 zhyl buryn Kasymov zhurnaly үlesi songy ret ondedi Tekserilmegender 2114 2 zheltoksan 2020 Geografiyada kokzhiek tusy degenimiz negizgi tort bagyttyn biri soltүstik ontүstik batys shygys Kokzhiek tustarynyn bagyttaryKokzhiek tustaryn anyktauSoltүstik pen ontүstik bagyttary Zherdin polyusterimen al shygysy men batysy galamshardyn oz osinin ajnalasynda ajnaluymen bajlanysty aspan denelerinin ajkyn koterilui men tomendeuimen anyktalady Ezhelgi dәuirden bastap adam ontүstik bagytty kүnnin sharyktau sheginde ornalasuymen shygysty shygatyn zherimen al batysty kүn batatyn zhermen anyktady al soltүstik bagyty Soltүstik zharty sharda Polyar Zhuldyzymen anyktaldy Қazirgi kartalarda soltүstik zhagy әdette zhogargy zhagynda ontүstik tomengi zhakta batys sol zhakta shygys on zhakta ornalaskan Eski kartalarda ontүstigi nemese shygysy zhogargy zhak retinde korsetilui mүmkin Soltүstik pen ontүstik bagyttary Zherdin polyusterimen al shygysy men batysy galamshardyn oz osinin ajnalasynda ajnaluymen bajlanysty aspan denelerinin ajkyn koterilui men tomendeuimen anyktalady Ezhelgi dәuirden bastap adam ontүstik bagytty kүnnin sharyktau sheginde ornalasuymen shygysty shygatyn zherimen al batysty kүn batatyn zhermen anyktady al soltүstik bagyty Soltүstik zharty sharda Polyar Zhuldyzymen anyktaldy Қazirgi kartalarda soltүstik zhagy әdette zhogargy zhagynda ontүstik tomengi zhakta batys sol zhakta shygys on zhakta ornalaskan Eski kartalarda ontүstigi nemese shygysy zhogargy zhagynda ornalasuy mүmkin Zhuldyzdy aspan kartalary erezhe bojynsha zher betinin kartalarynan ajyrmashylygy aspanda aspan sferasy bakylaushynyn astynda emes onyn үstinde korinetin etip bejnelengen Bul zhagdajda aspan ekvatorynyn bagytyna karap turgan bakylaushy үshin ontүstik aldyngy soltүstik artky shygys sol zhakta zhәne batysta on zhakta bolady Adamdy kenistikke bagdarlau kezinde tort zhak principi de koldanylady aldyngy zhak artky zhak sol zhak on zhak Bul zhagdajda bagyttar bekitilmejdi zhәne adamnyn ozine katysty tandalady Қorshagan әlemdi tanudagy adam үshin zher betinde tort bagytty bagdarlau principi manyzdy kezen boldy Tort kagidasy folklorda әdet gurypta koptegen halyktardyn sonyn ishinde slavyandyktardyn dini zhoralarynda korinedi Tort zhagyna bar pojti na vse chetyre storony Tort bolikten turatyn tripildik kurbandyktar tort krestpen kardinaldy nүktelerge dәl bagyttaldy tipti eger bul bagyt үjdin kabyrgalarynyn bagytynan ozgeshe bolsa da t b Shenberdi tort bagytka soltүstik ontүstik batys shygyska boluden baska bagdarlau mәseleleri damygan sajyn aralyk bagyttary bar kosymsha bolimder engizildi soltүstik batys soltүstik shygys ontүstik batys ontүstik shygys barlygy segiz bagyt boldy Kejinirek kelesi aralyk bolimder engizildi bagyttar sanyn 16 ga dejin zhetkizetin soltүstik soltүstik batys batys soltүstik batys zhәne t b Negizgi nүktelerdi bejnelejtin tүster Magnitti soltүstikke bagyttalgan kompas inesinin dәstүrli tүsi kyzyl Shartty belgiNegizgi nүktelerdi belgileu үshin 4 latyn әrpi zhii koldanylady N S E W bul agylshyn tilindegi negizgi nүkteler ataularynyn birinshi әripterine sәjkes keledi Soltүstik Ontүstik Shygys Batys nemese S O Sh B kazak tilindegi negizgi nүkteler ataularynyn әripteri Soltүstik Ontүstik Shygys Batys Sonymen katar resejlik teniz navigaciyasy tarihynda uzak uakyt bojy nemis tilderinin negizgi nүkteleri zhii koldanylgan olar bүgingi kүnge dejin de koldanylyp keledi Nord Sud Ost West Nord Zyud Ost Vest Bul Petr dәuirinde Resej imperiyasynyn әskeri teniz kүshteri dүniege kelgen 18 gasyrdyn basynda orys tiline koptegen terminder golland tilinen engen bolatyn zhәne negizgi nүkteler үndes bolatyn kelesi ataularlarmen ataldy Olarga katysty nemis tili N noord nord O oost ost Z zuid zyujd W west vest Tagy karanyzZhel ornegi