Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Мидия (көне грек. Μηδία, көне парс. Māda, ассирийлік пен вавилондық Mādāya) — солтүстікте Аракс өзені мен Эльбурс тауларынан оңтүстіктегі Парсы (Фарс) шекарасына дейін, батыста Загрос тауларынан шығыста шөліне дейін орналасқан, иран тілді тайпаларда мекендейтін ежелгі шығыс елі, сондай-ақ Иранның батысындағы көне этногеографиялық аймақ. Мидия патшалығы б.з.д. 670 - 550 жылдары өмір сүрді және оның гүлденуі кезінде этникалық Мидияның шекарасынан әлдеқайда кең болды.
| Мидия мемлекеті | ||||
| ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Астанасы | ||||
| Тіл(дер)і | ||||
| Халқы | иран тілділер мен семит халқы | |||
| Басқару формасы | феодализм | |||
| ← Ассирия Ахемен әулеті → | ||||
Мидиялықтардың тайпаларының тағы бір атауы - арийлер (Геродот VII, 62); бұл өздерінің атауы деген болжам бар. Мидиялықтардың қасиетті жазбаларында « (авест. Airyanam Dahyunam) туралы жазылған.
Тарихы
Б.з.б. 7 – 4 ғасырларда Әзірбайжанның оңтүстігі мен Иранның солтүстік-батыс бөлігінде өмір сүрген қуатты . Мидия жөніндегі алғашқы деректер б.з.б. 9 ғ-дың 2-жартысында жазылған ассириялық жылнамаларда кездеседі. Б.з.б. 9 – 8 ғ-ларда Мидия жерін мекендеген тайпалар асссириялықтарға қарсы табанды күрес жүргізді. Ассирия қолжазбалары бойынша Мидия патшалығы б.з.б. 7 ғ-дың 70- жылдарында пайда болған. Астанасы – қаласы (қазіргі маңында) болды. Киаксар патшаның (шамамен б.з.б. 625 – 584) тұсында Көне Шығыстағы ұлы державалардың біріне айналды. Ол әскери реформа жүргізіп, сақтармен бейбіт келісім жасады. Вавилонмен күш біріктіріп, б.з.б. 607 – 605 ж. Ассирияны талқандады, кейін Урарту мен Каппадокияны басып алды. Киаксардың баласы әрі мұрагері тұсында Мидияны парсы патшасы Кир жаулап алып (б.з.б. 553 – 550/49), ахемен әулеті билеген парсы патшалығының құрамына қосты. Мидия өз алдына жеке мемлекет болып, б.з.б. 4 ғасырдың соңында (бұрынғы патшалықтың бір бөлігі – Әзірбайжанның оңт-нде) қайта құрылды. Оны тарихшылар Кіші Мидия, Мидиялық деп те атады. Археологиялық зерттеулерге қарағанда, Мидияда бейнелеу өнері жақсы дамыған. Мысалы, Сузыдағы парсы патшасы I Дарийдің сарайын мидиялық сәулетшілер безендірген.
Пайдаланылған cілтемелер
- Қазақ Энциклопедиясы
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
Автор: www.NiNa.Az
Жарияланған күні:
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, seks, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, порно, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, +18, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер, xxx, sex
Midiya kone grek Mhdia kone pars Mada assirijlik pen vavilondyk Madaya soltүstikte Araks ozeni men Elburs taularynan ontүstiktegi Parsy Fars shekarasyna dejin batysta Zagros taularynan shygysta sholine dejin ornalaskan iran tildi tajpalarda mekendejtin ezhelgi shygys eli sondaj ak Irannyn batysyndagy kone etnogeografiyalyk ajmak Midiya patshalygy b z d 670 550 zhyldary omir sүrdi zhәne onyn gүldenui kezinde etnikalyk Midiyanyn shekarasynan әldekajda ken boldy Midiya memleketi B z d 670 B z d 550 AstanasyTil der iHalky iran tildiler men semit halkyBaskaru formasy feodalizm Assiriya Ahemen әuleti Midiyalyktardyn tajpalarynyn tagy bir atauy arijler Gerodot VII 62 bul ozderinin atauy degen bolzham bar Midiyalyktardyn kasietti zhazbalarynda avest Airyanam Dahyunam turaly zhazylgan TarihyB z b 7 4 gasyrlarda Әzirbajzhannyn ontүstigi men Irannyn soltүstik batys boliginde omir sүrgen kuatty Midiya zhonindegi algashky derekter b z b 9 g dyn 2 zhartysynda zhazylgan assiriyalyk zhylnamalarda kezdesedi B z b 9 8 g larda Midiya zherin mekendegen tajpalar asssiriyalyktarga karsy tabandy kүres zhүrgizdi Assiriya kolzhazbalary bojynsha Midiya patshalygy b z b 7 g dyn 70 zhyldarynda pajda bolgan Astanasy kalasy kazirgi manynda boldy Kiaksar patshanyn shamamen b z b 625 584 tusynda Kone Shygystagy uly derzhavalardyn birine ajnaldy Ol әskeri reforma zhүrgizip saktarmen bejbit kelisim zhasady Vavilonmen kүsh biriktirip b z b 607 605 zh Assiriyany talkandady kejin Urartu men Kappadokiyany basyp aldy Kiaksardyn balasy әri murageri tusynda Midiyany parsy patshasy Kir zhaulap alyp b z b 553 550 49 ahemen әuleti bilegen parsy patshalygynyn kuramyna kosty Midiya oz aldyna zheke memleket bolyp b z b 4 gasyrdyn sonynda buryngy patshalyktyn bir boligi Әzirbajzhannyn ont nde kajta kuryldy Ony tarihshylar Kishi Midiya Midiyalyk dep te atady Arheologiyalyk zertteulerge karaganda Midiyada bejneleu oneri zhaksy damygan Mysaly Suzydagy parsy patshasy I Darijdin sarajyn midiyalyk sәuletshiler bezendirgen Pajdalanylgan ciltemelerҚazak EnciklopediyasyBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet