Ойтүйін

Ойтүйін (кейде Пропозиция, ағылш. proposition) — Философияда декларативті сөйлемнің мағынасы болып, мұндағы "мағына" бірдей мағынадағы барлық сөйлемдер бөлісетін бейтілді (non-linguistic) шындық. Эквивалентті түрде, ойтүйін әдетте ақиқат пен сандырақтың бейтілді болып, ол оны бейнелеген кез келген сөйлемді рас, не жалған етеді.

Математикада ойтүйін термині рас, не жалған тұжырымға қатысты болса, ал аксиома термині дискурс шеңберінде рас тұжырымды білдіреді.

Демек, ойтүйін сөйлемнен және одан туындайтын құрылымдардың модальды және коммуникативтік парадигмаларынын бәріне ортақ семантикалық инварианты (абстракцияланған түрі).

"Ойтүйін" сөзінің негізі болған "пропозиция" сөзі әуелде логика ғылымында пікір, пайымдау дегенді білдірсе, ал лингвистикада сөйлем дегенді білдірген. ХІХ ғ. аяғы мен ХХ ғ. басында ойтүйін жаңа мағынаға ие болды: оның көлемі сөйлемнің бір бөлігімен шектеліп, сөйлемнін номинативті, не семантикалық аспектісі ретінде түсіндірілді.

Дереккөздер

1. McGrath, Matthew Propositions (Stanford Encyclopedia of Philosophy). Тексерілді, 23 маусым 2014.
2. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. «Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9