Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Танк (ағылш. tank) — түгелдей сауытты, шынжыр табанды . Танк снарядымен әртүрлі нысаналарды қиратады; сенімді сауыты мен арнаулы қорғаныш қалқандары қирату құралдарынан сақтайды және өзінің оралымдылығы арқылы бөгет-кедергілерден еркін өтеді. Сауытты соғыс машинасының бірінші жобасын (кейін танк деп аталды) Ресейде инженерлер В. Д. Менделеев (1911-15), А. А. Пороховщиков, А. Васильев, Англияда Де Моль (1912), Г. Бурштың (1913) ұсынды. Пороховгциковтың соғыс машинасы («) 1915 жылы мамыр айында жасалса да, онан әрі дамымады. Ағылшындар 1916 жылдың күзінде бірнеше ондаған «Марка-1» Танкісін жасап шығарды және 15 қыркүйекте (1-дүниежүз. соғыс кезінде) бірінші рет Сомма өз. жағасындағы ұрыста (32 машина) қолданды.
Алғашқыда Танкілердің бір зеңбірегі немесе 1 пулеметі болды. Францияның «, «Сен - Шамон» Танкісі бірінші рет 1917 жылы 15 сәуірде қолданылды. Германияның A — 7-V, А — 7 — UU Танкісі 1918 жылы шықты. АҚШ өздері шығарған двигатель қойылған «Марка - V» және «Марка - VII» ағылшын ауыр Танкісін, Францияның «Реносын» соғыстың аяқ кезінде шығарды. Ол Танкілердің экипажы 8-12 адамға дейін болды. 1-дүниежүзілік соғыс кезінде Англияда 2900, Францияда 6200, АҚШ-та 1000, Германияда 100 Танк шығарылды. Бірінші Кеңес Танкісі 1920 жылы 31 тамызда сынақтан өтті. 1928 жылдан Ленинградта (қазіргі МС-1 жеңіл Танкісі шығарылып, 1929 жылы кеңес-қытай жанжалында қолданылды. 1931 - 39 жылы кіші (Т-27, Т-37), жеңіл (Т-26, БТ), үш мұнаралы орта (Т-28) және бес мұнаралы ауыр (Т-35) Т-ілері шығарылды. Жеңіл танкілер Хасан көлі мен Халкин - Гол көлдері маңындағы ұрыстарда, кеңес-фин соғысында және 2-дүниежүз. соғыстың алғашқы кезеңінде қолданылды. 1940 жылдары кіші Т-40, жеңіл Т-50, орта Т-34 және ауыр KB танкілерінің үлгісі жасалды. 2-дүниежүзілік соғыс кезінде негізінен орта және ауыр Танкілер пайдаланылды. Соғыс кезінде (1943) Танк негізінде өздігінен жүретін зеңбіректік қондырғылар жасалды. 1939 жылы КСРО-да (1941 жылы 1 шілде - 1945 ж 30 маусым) 95099, Германияда 65100, АҚШ-та 103096, Ұлыбританияда 25160, 5815, Жапонияда 3648 танкілер мен өздігінен жүретін зеңбіректік қондырғылар шығарылды. Олардың экипажы 4-5 адам, зеңбірегі (75,76, 85, 88, 122 мм), 2-ден пулеметі болды. Жылдамдыгы сагатына 35-55 км, сауытының қалыңд. 45-тен 120 мм-ге дейін жетті. 1960-70 жылдардан бастап кең колемді әскери міндеттерді шеше алатындай бір типті танкілер шыгарылуда. Қазіргі кезде шыгарылатын танкілердің сауыты артиллерия огының және ядр. қарудың қирату факторынан біршама жақсы сақталады, экипаждың радиация сәулесінен зақымдануын азайтады. Сонымен бірге жау ядр. қаруды қолданған кезде де Танкілер соғыс қимылын ойдағыдай жүргізе алады.
Көптеген елдердің каруында негізінен бар- лауға арналған жүзетін жеңіл танкілер мен ракеталы-зеңбірекпен жарақтанған Танкілер бар (мыс., АҚШ-тың М-60 А-2 Танкісі). Жүзетін танкілер Кеңес армиясында алғаш рет 1932 жылы шығарылған. Қазіргі шынжыр табанды, сауытты, жауынгерлік жүзетін Танкілер су кедергілерінен өз бетімен өтуге бейімделген және суда да, құрғақта да соғыс жүргізе алады. Мұндай Танкілер тереңд. 2 м-ге дейінгі судан еркін өтіп шығады.
Егер су астымен жүзетін құралдармен жабдықталған болса, тереңд. 4—5 м-лік судан бөгелмей өтеді. Герметизац. корпусының ішкі бөлігі оның жүзу қабілетін арттырады. Жүзу уақытында оның ескіш винттері, қалақты шынжыр табандары, водометтер, т.б. механизмдері іске қо- сылады.
Қазіргі кездегі Танкілер- дің экипажы 3 адамнан (жүр- гізуші-механик, нысанашы және Танк командирінен) тұрады. Негізгі қаруы - 105, 120, 152 мм-лік иір ойықты не- месе тегіс үңғылы зеңбірек. Зеңбірекке қосақталған 1-3 (калибрі 7,62 немесе 12,7 мм) зенит пулеметтері болады. Сауыттарының қалыңд. 100— 200 мм, түнгі көру аспапта- ры орнатылған. Ең жоғары жылдамдығы сағатына 65 км. Багына 1,5 т жанармай сыяды, ол қатқыл жолмен жүргенде 400-600 км-ге жетеді. Оқ-дәрі кешеніне сауыт бұзушы, эртүрлі калибрлі, кумулятивті және пластик, жарылғыш заты бар снарядтар кіреді. Ауа сүзгіш- вентилятор арқылы тазартыла- ды. Т-іге ауа салқындатқышы бар төрт немесе екі тактілі поршеньді двигательдер орна- тылады. Танк салмағына, сауыт- саймандарына, қару-жарағына және ұрыста қолданылуына байланысты: (кіші және орта калибрлі артиллериялық қару- жарақты, салм. 20 т-ға дейін), (қуатты қару-жарақты, салм. 40 т-ға дейін), (салм. 40 т-дан жоғары) танкілер болып бөлінеді.
Танк шығаруды дамытқан сайын (мыс., қазіргі заманғы ресейлік Т-90) ракеталық-зеңбіректік қаруды енгізу, басқарылатын снарядтар мен ракеталарды пайдалану, сауытты қалыңдату, оралымдылығын арттыру, куаттылығын күшейту, жанармайды үнемді жұмсайтын дизельді енгізу, әртүрлі отынды жаға алатын қозғалтқышпен жабдықтау, жанармай қүятын бактардың сыйымдылығын кеңейту еске алынып отырады.
Дереккөздер
- Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х
Сыртқы Сілтемелер
| Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: Танк |
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Автор: www.NiNa.Az
Жарияланған күні:
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, seks, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, порно, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, +18, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер, xxx, sex
Tank agylsh tank tүgeldej sauytty shynzhyr tabandy Tank snaryadymen әrtүrli nysanalardy kiratady senimdi sauyty men arnauly korganysh kalkandary kiratu kuraldarynan saktajdy zhәne ozinin oralymdylygy arkyly boget kedergilerden erkin otedi Sauytty sogys mashinasynyn birinshi zhobasyn kejin tank dep ataldy Resejde inzhenerler V D Mendeleev 1911 15 A A Porohovshikov A Vasilev Angliyada De Mol 1912 G Burshtyn 1913 usyndy Porohovgcikovtyn sogys mashinasy 1915 zhyly mamyr ajynda zhasalsa da onan әri damymady Agylshyndar 1916 zhyldyn kүzinde birneshe ondagan Marka 1 Tankisin zhasap shygardy zhәne 15 kyrkүjekte 1 dүniezhүz sogys kezinde birinshi ret Somma oz zhagasyndagy urysta 32 mashina koldandy ҚR ҚK T 72B tankisiKenes Odagynyn T 34 85 tankisi Algashkyda Tankilerdin bir zenbiregi nemese 1 pulemeti boldy Franciyanyn Sen Shamon Tankisi birinshi ret 1917 zhyly 15 sәuirde koldanyldy Germaniyanyn A 7 V A 7 UU Tankisi 1918 zhyly shykty AҚSh ozderi shygargan dvigatel kojylgan Marka V zhәne Marka VII agylshyn auyr Tankisin Franciyanyn Renosyn sogystyn ayak kezinde shygardy Ol Tankilerdin ekipazhy 8 12 adamga dejin boldy 1 dүniezhүzilik sogys kezinde Angliyada 2900 Franciyada 6200 AҚSh ta 1000 Germaniyada 100 Tank shygaryldy Birinshi Kenes Tankisi 1920 zhyly 31 tamyzda synaktan otti 1928 zhyldan Leningradta kazirgi MS 1 zhenil Tankisi shygarylyp 1929 zhyly kenes kytaj zhanzhalynda koldanyldy 1931 39 zhyly kishi T 27 T 37 zhenil T 26 BT үsh munaraly orta T 28 zhәne bes munaraly auyr T 35 T ileri shygaryldy Zhenil tankiler Hasan koli men Halkin Gol kolderi manyndagy urystarda kenes fin sogysynda zhәne 2 dүniezhүz sogystyn algashky kezeninde koldanyldy 1940 zhyldary kishi T 40 zhenil T 50 orta T 34 zhәne auyr KB tankilerinin үlgisi zhasaldy 2 dүniezhүzilik sogys kezinde negizinen orta zhәne auyr Tankiler pajdalanyldy Sogys kezinde 1943 Tank negizinde ozdiginen zhүretin zenbirektik kondyrgylar zhasaldy 1939 zhyly KSRO da 1941 zhyly 1 shilde 1945 zh 30 mausym 95099 Germaniyada 65100 AҚSh ta 103096 Ұlybritaniyada 25160 5815 Zhaponiyada 3648 tankiler men ozdiginen zhүretin zenbirektik kondyrgylar shygaryldy Olardyn ekipazhy 4 5 adam zenbiregi 75 76 85 88 122 mm 2 den pulemeti boldy Zhyldamdygy sagatyna 35 55 km sauytynyn kalynd 45 ten 120 mm ge dejin zhetti 1960 70 zhyldardan bastap ken kolemdi әskeri mindetterdi sheshe alatyndaj bir tipti tankiler shygaryluda Қazirgi kezde shygarylatyn tankilerdin sauyty artilleriya ogynyn zhәne yadr karudyn kiratu faktorynan birshama zhaksy saktalady ekipazhdyn radiaciya sәulesinen zakymdanuyn azajtady Sonymen birge zhau yadr karudy koldangan kezde de Tankiler sogys kimylyn ojdagydaj zhүrgize alady Britandyk Mark V tankisi 1919 zh Koptegen elderdin karuynda negizinen bar lauga arnalgan zhүzetin zhenil tankiler men raketaly zenbirekpen zharaktangan Tankiler bar mys AҚSh tyn M 60 A 2 Tankisi Zhүzetin tankiler Kenes armiyasynda algash ret 1932 zhyly shygarylgan Қazirgi shynzhyr tabandy sauytty zhauyngerlik zhүzetin Tankiler su kedergilerinen oz betimen otuge bejimdelgen zhәne suda da kurgakta da sogys zhүrgize alady Mundaj Tankiler terend 2 m ge dejingi sudan erkin otip shygady Kenes Odagynyn BT 7 zhenil tankisi Eger su astymen zhүzetin kuraldarmen zhabdyktalgan bolsa terend 4 5 m lik sudan bogelmej otedi Germetizac korpusynyn ishki boligi onyn zhүzu kabiletin arttyrady Zhүzu uakytynda onyn eskish vintteri kalakty shynzhyr tabandary vodometter t b mehanizmderi iske ko sylady Қazirgi kezdegi Tankiler din ekipazhy 3 adamnan zhүr gizushi mehanik nysanashy zhәne Tank komandirinen turady Negizgi karuy 105 120 152 mm lik iir ojykty ne mese tegis үngyly zenbirek Zenbirekke kosaktalgan 1 3 kalibri 7 62 nemese 12 7 mm zenit pulemetteri bolady Sauyttarynyn kalynd 100 200 mm tүngi koru aspapta ry ornatylgan En zhogary zhyldamdygy sagatyna 65 km Bagyna 1 5 t zhanarmaj syyady ol katkyl zholmen zhүrgende 400 600 km ge zhetedi Ok dәri keshenine sauyt buzushy ertүrli kalibrli kumulyativti zhәne plastik zharylgysh zaty bar snaryadtar kiredi Aua sүzgish ventilyator arkyly tazartyla dy T ige aua salkyndatkyshy bar tort nemese eki taktili porshendi dvigatelder orna tylady Tank salmagyna sauyt sajmandaryna karu zharagyna zhәne urysta koldanyluyna bajlanysty kishi zhәne orta kalibrli artilleriyalyk karu zharakty salm 20 t ga dejin kuatty karu zharakty salm 40 t ga dejin salm 40 t dan zhogary tankiler bolyp bolinedi Gruziya Қurlyk әskerlerinin T 72B SIM1 tankisi Tank shygarudy damytkan sajyn mys kazirgi zamangy resejlik T 90 raketalyk zenbirektik karudy engizu baskarylatyn snaryadtar men raketalardy pajdalanu sauytty kalyndatu oralymdylygyn arttyru kuattylygyn kүshejtu zhanarmajdy үnemdi zhumsajtyn dizeldi engizu әrtүrli otyndy zhaga alatyn kozgaltkyshpen zhabdyktau zhanarmaj kүyatyn baktardyn syjymdylygyn kenejtu eske alynyp otyrady DerekkozderAjbyn Enciklopediya Bas red B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy 2011 880 bet ISBN 9965 893 73 HSyrtky SiltemelerOrtakkorda bugan katysty media sanaty bar TankBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet