Ә (кирил)

Ә — қазіргі қазақ алфавитіндегі екінші әріп, ауыздың мол ашылып, тіл мен иектің төмен түсуінен пайда болатын жіңішке ашық дауысты,езу дыбысының таңбасы. Ә - А мен Е нің арасындағы бір дыбыс. Көп әліпбилерде Ә әрпі Е нің қасында қойылған. Бұрыңғы Қазақ әліпбилерінде де Ә Е - ден кейін тұрған. Көбінесе сөздің бірінші буынында қолданылады, екінші буында "А" фонемасымен ауысып, акустика жағынан көмескіленеді. Сондықтан қазақ тілінің жазу жүйесі бойынша екінші буында Ә дудамал естілгенде А жазылады (мысалы, кітап, Сәбира). Ә негізінен араб, парсы тілдерінен енген сөздердің бірінші буынында айтылады. Соған орай, қазақ тілінде, кейбір түркі тілдерінде Ә дыбысының қалыптасуы шығыс тілдерінен келген сөздердің артикуляциялвқ ыңғайласуына байланысты деген пікір бар. Алайда әкел (алып кел), әпер (алып бер) тәрізді сөздердің құрамындағы Ә - ассимиляцияның нәтижесі. Ә қосымшалар құрамында қолданылмайды.

Қазақ кирил әліпбиі
-{Аа}-	-{Әә}-	-{Бб}-	-{Вв}-	-{Гг}-	-{Ғғ}-	-{Дд}-
-{Ее}-	-{Ёё}-	-{Жж}-	-{Зз}-	-{Ии}-	-{Йй}-	-{Кк}-
-{Ққ}-	-{Лл}-	-{Мм}-	-{Нн}-	-{Ңң}-	-{Оо}-	-{Өө}-
-{Пп}-	-{Рр}-	-{Сс}-	-{Тт}-	-{Уу}-	-{Ұұ}-	-{Үү}-
-{Фф}-	-{Хх}-	-{Һһ}-	-{Цц}-	-{Чч}-	-{Шш}-	-{Щщ}-
-{Ъъ}-	-{Ыы}-	-{Іі}-	-{Ьь}-	-{Ээ}-	-{Юю}-	-{Яя}-

Басқа тілдердің әліпбилерінде қолдануы:

Кириллица

Әліпби	№	IPA
қазақ әліпбиі	2	æ
татар әліпбиі	2	æ
башқұрт әліпбиі	40	æ
	2	æ
	8	ɤ
әзірбайжан әліпбиі	7	æ
түрік әліпбиі	36	æ
	33	-
	8	ɛ
абхаз әліпбиі	—

Дереккөздер

1. Қазақ Совет энциклопедиясы/Бас редакторы М.Қ.Қаратаев - Алматы, 1972, 2 том
2. Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ., Қазіргі қазақ тілі. Лексика. Фонетика, А., 1962