Шетырғыз

Шетырғыз – Торғай алабындағы өзен.

Шетырғыз
Сипаттамасы
Ұзындығы	178 км
Су алабының ауданы	4740 км²
Су алабы	Торғай өзені
Су ағысы
Бастауы	Мұғалжардың шығыс бөлігіндегі Айрық тауындағы бұлақ
• Координаттары	49°12′13″ с. е. 58°45′12″ ш. б. / 49.20361° с. е. 58.75333° ш. б. / 49.20361; 58.75333 ^(G) ^(O) ^(Я)^(T)
Сағасы	Ырғыз өзенінің оң жағы
• Орналасқан жері	Шеңбертал ауылынан 10 км солтүстікте
• Координаттары	48°44′29″ с. е. 60°09′59″ ш. б. / 48.74139° с. е. 60.16639° ш. б. / 48.74139; 60.16639 ^(G) ^(O) ^(Я)Координаттар: 48°44′29″ с. е. 60°09′59″ ш. б. / 48.74139° с. е. 60.16639° ш. б. / 48.74139; 60.16639 ^(G) ^(O) ^(Я)^(T)
Орналасуы
Ел	Қазақстан
Аймақ	Ақтөбе облысының Мұғалжар, Шалқар және Ырғыз аудандары

Географиялық орны

Ақтөбе облысының Мұғалжар, Шалқар және Ырғыз аудандары жерімен ағады. Ұзындығы 178 км, су жиналатын алабы 4740 км², жалпы құламасы 288 м.

Бастауы

Мұғалжардың шығыс бөлігіндегі Айрық тауындағы бұлақтан басталып, Шеңбертал ауылынан 10 км солтүстікте Ырғыз өзеніне оң жағынан құяды. Басты салалары - Сырлыбай (ұз. 50 км), Қайыңды (ұз. 98 км).

Гидрологиясы

Алабының жоғарғы бөлігі төбелі, қалған бөлігі жазық. Аңғары жоғарғы бөлігінде шатқалды, ені 200 - 600 м, биіктігі 20-50 м, беткейлері аспалы. Төменде 1-4 км-ге дейін кеңейіп, беткейі жатықтанады. Арнасы айқын қалыптасқан, ирелең, ені жоғарғы ағысында 40-60 м-ден төменде 160-170 м-ге дейін өседі. Көктемде тасып, жазға қарай қарасуларға бөлінеді. Суының минералдылығы көктемде 200-600 мг/л-ден жазда 2,5 г/л-ге дейін өседі. Көп жылдық орташа су өтімі Қаратоғай ауылы тұсында 0,99 м²³/с., тасынды көлемі жылына 28 мың т. Ауыз суға, мал суғаруға пайдаланады. Алабы - жайылым, шабындық.

Дереккөздер

1. Қазақстан ұлттық энциклопедия. 9 том. Алматы, 2007.