Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Басқа мағыналар үшін Есіл (айрық) деген бетті қараңыз.Есіл — Ертіс өзенінің сол саласы, Обь өзені жүйесіне жатады.
| Есіл | |
|---|---|
 Есіл өзені, Астана | |
| Сипаттамасы | |
| Ұзындығы | 2450 км |
| Су алабының ауданы | 177 000 км² |
| Су алабы | Солтүстік Мұзды мұхит |
| Өзендердің су алабы | Ертіс → Обь |
| Су шығыны | 56,3 м³/с |
| Су ағысы | |
| Бастауы | Нияз тауы |
| • Биіктігі | 560 м м |
| • Координаттары | 50°37′44″ с. е. 73°14′49″ ш. б. / 50.62889° с. е. 73.24694° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Сағасы | Ертіс өзені |
| • Орналасқан жері | Усть-Ишим |
| • Координаттары | 57°41′53″ с. е. 71°11′51″ ш. б. / 57.69806° с. е. 71.19750° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 57°41′53″ с. е. 71°11′51″ ш. б. / 57.69806° с. е. 71.19750° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Орналасуы | |
 | |
| Ел |  Қазақстан Ресей |
| Ортаққордағы санаты: Есіл | |
Географиялық орны
Қазақстанның Ақмола, Солтүстік Қазақстан облыстары және Ресейдің Түмен, Омбы облыстары жерімен ағады.
Бастауы
Бастауын Сарыарқадағы Нияз тауының етегінен алып (560 м биіктіктен), Ертіс өзеніне сол жағынан құяды.
Гидрологиясы
Ұзындығы 2450 км (Қазақстандағы ұзындығы 1400 км). Дүниежүзінде екінші реттегі ең ұзын сала саналады. Су жиналатын алабы 177 мың км2. Өзеннің бастауынан сағасына дейінгі құлау еңістігі 513 м, әр 1 км-дегі еңістігі 21 см. Негізінен қар суымен (80%-дайы) толығады. Көктемде су деңгейі көтеріліп (ең жоғарғы деңгейі сәуірдің үшінші онкүндігінде байқалады), су тасқыны болып тұрады. Шілденің ортасында су деңгейі төмендеп, үшінші онкүндігінің басында сабасына түседі. Су мол жылдары Петропавл бөгені бьефіндегі нөлдік график деңгейінен 10-11 м жоғары көтеріледі.
Есіл суын бақылау кезінде 1937 жылы оның арнасы құрғап қалғаны тіркелген. Ал 1936-1939 және 1986 жылдары түбіне дейін қатып қалған. Өзеннің орташа жылдық ағымы 2,5 км3. Мұз қату қарашаның екінші жартысында басталады да оның ұзақтығы 5 айға созылады.
Есіл минералдылығы жоғары өзендерге жатады. Оған негізгі себебіне - оның су жинайтын алабының құрғақ өңірде жатуы және жер асты суларының тұздылығы жатады. Жалпы минералдануы 500-800 мг/л, сабасының төменгі кезінде 1200 мг/л-ге жетеді. Суы кермек татиды.
1960 жылдан бастап өзен суын реттеп отыру үшін Вячеслав, Сергеев және Петропавл бөгендері салынған.
Дереккөздер
- Қазақ энциклопедиясы
Автор: www.NiNa.Az
Жарияланған күні:
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, seks, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, порно, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, +18, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер, xxx, sex
Baska magynalar үshin Esil ajryk degen betti karanyz Esil Ertis ozeninin sol salasy Ob ozeni zhүjesine zhatady EsilEsil ozeni AstanaSipattamasyҰzyndygy 2450 kmSu alabynyn audany 177 000 km Su alaby Soltүstik Muzdy muhitӨzenderdin su alaby Ertis ObSu shygyny 56 3 m sSu agysyBastauy Niyaz tauy Biiktigi 560 m m Koordinattary 50 37 44 s e 73 14 49 sh b 50 62889 s e 73 24694 sh b 50 62889 73 24694 G O Ya T Sagasy Ertis ozeni Ornalaskan zheri Ust Ishim Koordinattary 57 41 53 s e 71 11 51 sh b 57 69806 s e 71 19750 sh b 57 69806 71 19750 G O Ya Koordinattar 57 41 53 s e 71 11 51 sh b 57 69806 s e 71 19750 sh b 57 69806 71 19750 G O Ya T OrnalasuyEl Қazakstan ResejOrtakkordagy sanaty EsilGeografiyalyk ornyҚazakstannyn Akmola Soltүstik Қazakstan oblystary zhәne Resejdin Tүmen Omby oblystary zherimen agady BastauyPetropavl bogeni Petropavl kalasy Bastauyn Saryarkadagy Niyaz tauynyn eteginen alyp 560 m biiktikten Ertis ozenine sol zhagynan kuyady GidrologiyasyҰzyndygy 2450 km Қazakstandagy uzyndygy 1400 km Dүniezhүzinde ekinshi rettegi en uzyn sala sanalady Su zhinalatyn alaby 177 myn km2 Өzennin bastauynan sagasyna dejingi kulau enistigi 513 m әr 1 km degi enistigi 21 sm Negizinen kar suymen 80 dajy tolygady Koktemde su dengeji koterilip en zhogargy dengeji sәuirdin үshinshi onkүndiginde bajkalady su taskyny bolyp turady Shildenin ortasynda su dengeji tomendep үshinshi onkүndiginin basynda sabasyna tүsedi Su mol zhyldary Petropavl bogeni befindegi noldik grafik dengejinen 10 11 m zhogary koteriledi Esil suyn bakylau kezinde 1937 zhyly onyn arnasy kurgap kalgany tirkelgen Al 1936 1939 zhәne 1986 zhyldary tүbine dejin katyp kalgan Өzennin ortasha zhyldyk agymy 2 5 km3 Muz katu karashanyn ekinshi zhartysynda bastalady da onyn uzaktygy 5 ajga sozylady Esil mineraldylygy zhogary ozenderge zhatady Ogan negizgi sebebine onyn su zhinajtyn alabynyn kurgak onirde zhatuy zhәne zher asty sularynyn tuzdylygy zhatady Zhalpy mineraldanuy 500 800 mg l sabasynyn tomengi kezinde 1200 mg l ge zhetedi Suy kermek tatidy 1960 zhyldan bastap ozen suyn rettep otyru үshin Vyacheslav Sergeev zhәne Petropavl bogenderi salyngan DerekkozderҚazak enciklopediyasy