Радон лат radonum Rn элементтердің периодтық жүйесінің VІІІ тобындағы радиоактивті химиялық элемент ат н 86 ат м 222 01

Радон (лат. radonum; Rn) — элементтердің периодтық жүйесінің VІІІ тобындағы радиоактивті химиялық элемент, ат. н. 86, ат. м. 222,01; инертті газдар тобына жатады. Радонды алғаш американдық физик Р.Оуэнс торийдің ыдырауы кезінде байқаған (1899). Ең тұрақты изотопы ²²²Rn (Т_½= 3,823 тәулік). Радон табиғатта сирек кездеседі. Қалыпты жағдайда түссіз, иіссіз, дәмсіз газ; тығыздығы 9,9 г/л (0 °С-та), балқу t –71°С, қайнау t –61,8 °C; фтормен әрекеттесіп, фторид (RnF₂) түзеді.

86	Астат ← Радон → Франций
Xe ↑ Rn ↓ Og	Периодическая система элементов 86Rn

Жай заттың сыртқы бейнесі

Түссіз, сәл флуоресцентті радиоактивті газ

Атом қасиеті

Атауы, символ, нөмірі

Радон, 86

Топ типі

Инертті газдар

Топ, период, блок

18, 6, p

Атомдық масса
()

[222] 222,0176 м. а. б. (г/моль)

Электрондық конфигурация

[Xe] 4f¹⁴ 5d¹⁰ 6s² 6p⁶

Қабықшалар бойынша электрондар

2, 8, 18, 32, 18, 8

Атом радиусы

214

Химиялық қасиеттері

150

220

2,2 (Полинг шкаласы)

Тотығу дәрежелері

0, +2, +6
+2, +4, +6, +8

(бірінші электрон)

1037 кДж/моль (эВ)

Жай заттың термодинамикалық қасиеттері

Термодинамикалық фаза

Газ

Тығыздық ()

(газ, 0 °C кезінде) 9,81 кг/м³
(сұйық., -62 °C кезінде) 4,4 г/см³

Балқу температурасы

202 K (−71,15 °C)

Қайнау температурасы

211,4 K (−61,75 °C)

2,7 кДж/моль

Булану жылуы

18,1 кДж/моль

20,79 Дж/(K·моль)

Жай заттың кристаллдық торы

текше
бетке бағытталған

Басқа да қасиеттері

Магниттік құрылымы

(300 K) (газ, 0 °C кезінде) 0,0036 Вт/(м·К)

10043-92-2

500 °С-та Радонды сутекпен тотықсыздандырады. Толуолда, фенолда, суда ерігенде, клатраттар түзеді. Радон радий тұздарынан алынады. Ол өте улы, ыдырау кезінде организмнен қиын шығарылатын, ұшпайтын радиоактивті өнімдер (Po, Bі, Pb изотоптары) түзеді. Медицинада (радонды ванна, т.б.), техникада, биологияда, табиғатта радиоактивті элементтерді анықтауда қолданылады.

Радон-түсті және иіссіз радиоактивті біратомды ауыр газ. Бөлме температурасында суда ерігіштігі 460 мл/л құрайды, бұл жеңіл инертті газдардың ерігіштігінен жоғары. Органикалық еріткіштерде және адамның майлы тіндерінде радонның ерігіштігі суға қарағанда он есе жоғары. Газ полимерлі пленка арқылы жақсы сіңеді. Белсендірілген көмір және силикагель оңай адсорбцияланады.

Радонның меншікті радиоактивтілігі оның флюоресценциясын тудырады. Газ тәрізді және сұйық радон көгілдір жарықпен флюоресцирлейді, қатты радонда азот температурасына дейін салқындағанда флюоресценция түсі алдымен сары, содан кейін қызыл — қызғылт сары болады.

Дереккөздер

Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі:Экология және табиғат қорғау/ Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдаламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5

Бұл — биология бойынша мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.

[1] Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі:Экология және табиғат қорғау/ Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдаламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5